Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: Triệu chứng nhận biết và cách điều trị hiệu quả

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là bệnh lý về xương khớp khá phổ biến, không chỉ gặp ở người lớn tuổi, hay do quá trình lão hóa tự nhiên, mà tỷ lệ người trẻ vẫn có thể mắc bệnh ngày càng gia tăng. Tình trạng thoái hóa, nứt, rách gây chèn ép thần kinh, gây ra các cơn đau và có thể biến chứng nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Nắm rõ được nguyên nhân và triệu chứng bệnh lý sẽ giúp người bệnh có phương pháp điều trị hợp lý, hiệu quả và hạn chế nguy cơ tái phát.

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là gì?

Trước hết cần biết, đĩa đệm là phần nằm giữa các đốt sống được cấu tạo bởi xung quanh là lớp bao xơ ở bên ngoài và nhân nhầy ở bên trong, đảm nhận vai trò chịu áp lực do cột sống đè lên, tạo sự linh hoạt và mềm dẻo cho cột sống. Tình trạng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là hiện tượng bao xơ bên ngoài bị rách khiến cho phần nhân nhầy đĩa đệm chệch ra khỏi vị trí ban đầu xuyên qua dây chằng và chèn ép lên rễ thần kinh gây đau nhức.

>>>Bạn cũng quan tâm: Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ, trượt đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng đang trở nên khá phổ biến, người trẻ vẫn có nguy cơ mắc

Theo thông kê gần đầy, tỷ lệ mắc thoát vị đĩa đệm lên tới 30% dân số, trở thành bệnh thường gặp nhất ở người trưởng thành. Những đối tượng thường gặp phải chủ yếu là do thói quen, làm việc, người trẻ tuổi vẫn có nguy cơ mắc:

• Người cao tuổi chiếm phần lớn các ca mắc.
• Người bị thoái hóa cột sống, chấn thương hoặc mắc bệnh lý cột sống bẩm sinh như gai cột sống, cong vẹo cột sống,…
• Người có tính chất công việc nặng nhọc, thường xuyên phải bê vác các vật nặng.
• Phụ nữ khi mang thai hoặc sau sinh hoặc người bị béo phì.
• Người bệnh có thói quen sinh hoạt không khoa học như: kê gối cao khi ngủ, tư thế làm việc, học tập không đúng.
• Vận động viên thể thao, diễn viên múa hay những người có đặc thù công việc phải vận động nhiều.
• Nhân viên văn phòng, thợ may, tài xế, nhân viên bán hàng và những người thường xuyên đứng hoặc ngồi lâu.

Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Việc xác định chính xác nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm sẽ hỗ trợ rất nhiều cho quá trình điều trị, giảm các cơn đau nhức, khó chịu do bệnh lý gây ra. Tham vấn y khoa, Tiến sĩ BSCKII Lê Quốc Việt – Nguyên Giám đốc Trung tâm Cơ Xương khớp Bệnh viện E; Giám đốc chuyên môn Tổ hợp Y tế MEDIPLUS cho biết, một số nguyên nhân khiến đĩa đệm bị thoát vị có thể kể đến:

• Do vận động, làm việc quá sức, sai tư thế gây tổn thương đĩa đệm và cột sống, cột sống nhanh bị thoái hóa, gây áp lực, ảnh hưởng xấu đến chức năng của đĩa đệm.
• Tuổi tác cũng là một nguyên nhân chủ yếu gây thoát vị đĩa đệm. Tuổi càng cao nguy cơ bào mòn lớp bao xơ của đĩa đệm càng lớn, tạo điều kiện cho lớp nhân nhầy thoát ra bên ngoài chèn ép lên dây thần kinh và tủy sống gây đau nhức.
• Chấn thương ở vùng cổ hay cột sống thắt lưng do tai nhạn, ngã hoặc các chấn thương tác động mạnh đến sương khớp và đĩa đệm, nên đi thăm khám và chẩn đoán sớm.
• Cân nặng của cơ thể càng lớn cũng gây áp lực lên phần đĩa đệm cột sống ngày càng cao. Cần xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, thể dục thể thao, kiểm soát cân nậng.
• Đặc thù nghề nghiệp như: những người lao động chân tay thường xuyên phải mang vác nhiều vật nặng, thường làm việc trong một tư thế liên tục… cũng là nguyên nhân tác động xấu tới chức năng đĩa đệm.
• Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như: yếu tố bẩm sinh, di truyền, thoái hóa cột sống, gù vẹo… những đối tượng này cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Thoát vị đĩa đệm có thể mắc ở nhiều đối tượng khác nhau và do nhiều nguyên nhân gây ra

Triệu chứng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thường thấy

Các triệu chứng của thoát vị đĩa đệm cột sống có thể khác nhau tùy thuộc vào từng vị trí. Đĩa đệm bị thoát vị có thể gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh, cơ xương gây các triệu chứng điển hình dưới đây:

• Đau vùng thắt lưng: Người bị thoát vị đĩa đệm sẽ xuất hiện những cơn đau đột ngột dữ dội hoặc âm ỉ, đau buốt từng cơn tại vùng thắt lưng. Lúc đầu các triệu chứng này thường ở mức độ nhẹ nên nhiều người bệnh rất chủ quan. Khi cơn đau ngày càng tăng thì có thể lan xuống vùng mông và chân, cơn đau càng tăng lên khi ho. hắt hơi hay vận động mạnh.
• Đau dây thần kinh tọa: Khối đĩa đệm thoát vị có khả năng đè lên dây thần kinh tọa gây đau, viêm và thậm chí gây tê ở chân. Người bệnh thường có triệu chứng đau lan tỏa dọc theo chiều dây thần kinh tọa bắt đầu từ vùng cột sống thắt lưng lan tới mặt ngoài đùi, mặt trước chân đến mắt cá chân và cuối cùng là ngón chân gây ảnh hưởng đến vận động.
• Tê bì hai chân: Khối đĩa đệm bị thoát vị chèn ép vào dây thần kinh gây đau nhức tại vùng thắt lưng, lan dần xuống vùng mông, đùi tới gót chân dẫn đến hiện tượng tê bì, mất cảm giác tại vùng đùi và chân.
• Yếu cơ: Thoát vị đĩa đệm chèn ép lên thần kinh cơ khiến cho máu và chất dinh dưỡng không được lưu thông, lâu ngày gây yếu cơ, teo cơ làm giảm vận động của người bệnh, thậm chí là bị liệt suốt đời.

Cơn đau buốt vùng lưng dưới cảnh báo thoát vị đĩa đệm

Nhiều biến chứng nguy hiểm do thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm cột sống khiến người bệnh có thể cảm thấy đau nhức, lâu ngày gây khó cử động cổ, tay, chân,… nếu không được phát hiện và có hướng điều trị kịp thời nguy cơ cao gây những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí có thể dẫn đến tàn phế vĩnh viễn:

• Rối loạn cơ vòng: Khi rễ thần kinh bị tổn thương do chèn ép sẽ gây ảnh hưởng cơ vòng của đường niệu. Điều này sẽ gây các triệu chứng tiểu tiện không tự chủ ở người bệnh.
• Hội chứng đuôi ngựa: Thoát vị đĩa đệm gây tổn thương vùng rễ thần kinh bên dưới thắt lưng (vùng đuôi ngựa) gây cảm giác đau quanh bộ phận sinh dục, hậu môn, bí đại tiểu tiện.
• Liệt thân dưới: Khối đĩa đệm thoát vị tại thắt lưng có thể gây tổn thương vĩnh viễn vùng tủy sống và dây thần kinh liên quan đến hoạt động phần thân dưới gây liệt toàn bộ thân dưới.
• Teo cơ: Những cơn đau vùng thắt lưng làm hạn chế vận động lâu ngày khiến các cơ trở nên suy yếu và dần teo lại ảnh hưởng đến vận động và khả năng đi lại của người bệnh.

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: Biến chứng nguy hiểm nhưng ít người biết

Chẩn đoán phát hiện sớm thoát vị đĩa đệm thắt lưng

Để xác định chính xác tình trạng bệnh lý thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, người bệnh cần được chỉ định khám lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm chẩn đoán cận lâm sàng cần thiết.

Với các chẩn đoán lâm sàng

Khi thăm khám nếu thấy có xuất hiện các triệu chứng dưới đây thì có thể nghĩ đến thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng:

• Đau vùng cột sống thắt lưng lan xuống vùng mông và chân kéo dài trong vài ngày, vài tuần.
• Đau tăng lên khi vận động, ho, hắt hơi.
• Cơn đau giảm khi nghiêng người về một bên.
• Ấn vào vùng thắt lưng thì có cảm giác đau lan xuống 2 chi dưới.

Chẩn đoán cận lâm sàng

Để xác định chính xác mức độ tổn thương và tình trạng hiện tại của bệnh lý thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, người bệnh có thể được chỉ định làm một số xét nghiệm cận lâm sàng dưới đây:

• Chụp X-quang cột sống thắt lưng: Giúp xác định được vị trí bị thoát vị đĩa đệm thông qua những biểu hiện hẹp khoang đốt sống, vẹo cột sống,…
• Chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng: Giúp bác sĩ quan sát cấu tạo của cột sống và mức độ tổn thương của dây thần kinh, tủy sống và khối thoát vị.
• Chụp cắt lớp vi tính cột sống thắt lưng: Đây là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh có vai trò hỗ trợ bác sĩ kiểm tra những bất thường trong đĩa đệm, đốt sống và mô ở xung quanh.

Chụp CT chẩn đoán vị trí thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Hình ảnh chụp Cắt lớp vi tính (CT) bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Thoát vị đĩa đệm có điều trị được không, bằng cách nào?

Tùy thuộc vào mức độ tổn thương của từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định những phương pháp điều trị phù hợp. Trường hợp đĩa đệm lệch chưa gây chèn ép rễ thần kinh, người bệnh chỉ cần dùng thuốc và tập vật lý trị liệu. Nếu quá trình điều trị nội khoa mà bệnh không thuyên giảm, người bệnh sẽ được chỉ định phẫu thuật.

Có các triệu chứng nên đi chẩn đoán sớm và điều trị, tránh biến chứng sau này

Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng

Chế độ dinh dưỡng cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong điều trị thoát vị đĩa đệm. Các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của xương khớp bao gồm: Omega – 3, Vitamin D, Protein , canxi, chất xơ,…

Những nguồn thực phẩm bổ sung các dưỡng chất cần thiết này bao gồm: sữa, trứng, cá hồi, các loại hạt, hạnh nhân, súp lơ xanh, bông cải xanh,… Đồng thời người bệnh cũng cần tránh sử dụng các chất kích thích, đồ ăn chứa nhiều chất đạm và nhiều dầu mỡ.

Sử dụng thuốc Tân dược

Để cải thiện triệu chứng bệnh lý, bác sĩ thường chỉ định cho bệnh nhân sử dụng các loại thuốc tân dược. Đây là phương pháp cho hiệu quả điều trị tốt nếu người bệnh sử dụng đúng cách và đúng liều lượng ngay từ sớm.

Tùy thuộc vào từng mức độ tổn thương và từng đối tượng cụ thể. Các loại thuốc thường được chỉ định: Thuốc giảm đau acetaminophen, giảm đau, chống viêm NSAIDS, corticosteroid, giãn cơ hoặc giảm đau opioid,…

Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể gây các tác dụng không mong muốn trên dạ dày, gan, thận hoặc xương. Vì vậy, người bệnh cần tuân thủ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

Tiêm Corticosteroid ngoài màng cứng cột sống

Tiêm ngoài màng cứng là phương pháp đưa thuốc vào khoảng trống quanh tủy sống giúp giảm sưng đau, giảm viêm tạm thời. Ngoài ra, việc tiêm thuốc có tác dụng giảm sưng đau bên trong hoặc xung quanh các dây thần kinh đã bị tổn thương.

Để xác định chính xác vị trí tiêm, bác sĩ sẽ sử dụng đèn soi huỳnh quang hoặc chỉ định chụp CT. Phương pháp này thường được chỉ định trong trường hợp đau dữ dội lan dọc cột sống thắt lưng, không thể vận động sinh hoạt bình thường được.

*Lưu ý: Không tự ý mua thuốc, tự điều trị tại nhà mà chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa tránh những tác dụng phụ không mong muốn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe!

Phương pháp vật lý trị liệu

Các bài tập vật lý trị liệu có tác dụng kéo giãn cột sống và tăng cường sức mạnh của cơ. Từ đó có tác dụng cải thiện triệu chứng thoát vị đĩa đệm hiệu quả. Một số bài tập vật lý trị liệu người bệnh có thể tham khảo:

• Dùng máy kéo giãn cột sống: Sử dụng lực cơ học tác động lên vùng cột sống bị tổn thương giúp giảm sự chèn ép và đẩy nhân nhầy đĩa đệm di chuyển về vị trí ban đầu.
• Bài tập kéo căng đầu gối đến ngực: có tác dụng giải phóng sự chèn ép dây thần kinh, từ đó giảm các cơn đau hiệu quả. Người bệnh nằm ngửa trên sàn, 2 gối co lại đồng thời đan chặt 2 tay vòng qua gối. Dùng tay đẩy gối co lên sát cằm và giữ yên tư thế trong vòng 20-30 giây rồi thả lỏng về tư thế ban đầu. Người bệnh nên thực hiện động tác này 10-15 lần để có hiệu quả cao.

Điều trị bằng cách Massage

Massage mô sâu có tác dụng làm giảm co thắt, giảm căng cơ và tăng cường hoạt động ở các vị trí bị thoát vị. Tiến hành xoa bóp vùng cổ, vai gáy, lưng và vùng xương chậu,… để cải thiện triệu chứng đau nhức do thoát vị.

Phương pháp nhiệt trị liệu

Có 2 loại nhiệt trị liệu thường áp dụng là: nhiệt nóng (chườm nóng) và nhiệt lạnh (chườm lạnh):

• Chườm nóng: Có tác dụng làm giãn mạch, tăng lưu thông máu đến các cơ quan.
• Chườm lạnh: Giúp co mạch, giảm co thắt, từ đó giảm đau, sưng viêm, phù nề.

Phẫu thuật thoát vị đĩa đệm

Phẫu thuật chỉ được bác sĩ cân nhắc chỉ định khi dây thần kinh, tủy sống bị chèn ép tổn thương nghiêm trọng và không đáp ứng với các phương pháp trị liệu ở trên, qua đó Bác sĩ có thể chỉ định được thực hiện gồm: Cắt bỏ phần đĩa đệm bị nhô ra hoặc thay đĩa đệm nhân tạo.

Bên cạnh đó cần chủ động để phòng ngừa bệnh lý thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, qua đó mọi người cần lưu ý một vài các yếu tố sau trong chế độ ăn uống và sinh hoạt:

• Tăng cường tập luyện thể thao đều đặn, duy trì sự dẻo dai của xương khớp.
• Duy trì cân nặng cơ thể phù hợp.
• Hạn chế khuân vác các đồ vật nặng.
• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển xương khớp.
• Tuyệt đối không sử dụng thuốc và các chất kích thích.
• Kiểm tra sức khỏe 2 lần/năm và đến gặp bác sĩ khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường.

Trên đây là toàn bộ những thông tin quan trọng về bệnh lý thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, người bệnh cần liên hệ với bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời. Nếu cần thêm thông tin hoặc tư vấn chi tiết về tình trạng đau nhức xương khớp, vui lòng liên hệ tới Hotline 1900 3366 để được hỗ trợ nhanh nhất.

*Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa!