Gãy cột sống: 5 Nguyên nhân và 3 Cách điều trị

Gãy cột sống là một chấn thương nghiêm trọng có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và khả năng vận động. Hiểu rõ nguyên nhân gây gãy cột sống và các phương pháp điều trị là rất quan trọng để kịp thời xử lý và phục hồi chức năng. Cùng Tổ hợp Y tế Mediplus tìm hiểu chi tiết gãy đốt sống lưng trong bài viết dưới đây. 

1. Gãy đốt sống lưng là gì? Các nguy cơ khiến gãy cột sống, đốt sống?

Cột sống của con người đóng vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ trọng lượng cơ thể, kết nối các xương lại với nhau và bảo vệ tủy sống, phần quan trọng của hệ thần kinh trung ương điều khiển các hoạt động của cơ thể. Cột sống bao gồm từ 32 đến 34 đốt sống, chia thành các phần: 7 đốt sống cổ, 12 đốt sống ngực, 5 đốt sống thắt lưng, và 5 đốt sống cùng và xương cụt.

Gãy đốt sống lưng là gì?

Gãy đốt sống thắt lưng xảy ra khi một hoặc nhiều đốt sống từ L1 đến L5 bị gãy. Tình trạng này thường do loãng xương hoặc các chấn thương như té ngã, tai nạn thể thao, hoặc giao thông, vì phần lưng dưới chịu trọng lực lớn của cơ thể. Mặc dù phần lớn trường hợp gãy xương cột sống không yêu cầu phẫu thuật, nhưng bệnh nhân vẫn cần sử dụng nẹp trong một thời gian dài. Tuy nhiên, đối với các trường hợp gãy đốt sống thắt lưng nghiêm trọng, phẫu thuật có thể là cần thiết để ngăn ngừa biến chứng.

2. 3 Nguyên nhân gãy cột sống, đốt sống lưng

Gãy cột sống không chỉ ảnh hưởng đến khả năng vận động mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt khi xảy ra ở vùng thắt lưng. Trong nội dung dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu ba nguyên nhân chính gây gãy cột sống và các phương pháp điều trị hiện nay.

Loãng xương

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến gãy cột sống là bệnh loãng xương. Loãng xương là tình trạng xương trở nên mỏng và yếu dần theo thời gian, làm giảm khả năng chịu lực của xương. Khi xương yếu đi, cột sống trở nên dễ gãy hơn, ngay cả khi có những tác động nhỏ, như cú ngã hay một chuyển động sai lệch trong sinh hoạt hàng ngày.

Ở những người bị loãng xương, các đốt sống dễ bị nứt hoặc gãy, đặc biệt là ở vùng thắt lưng, nơi cột sống phải chịu nhiều áp lực nhất. Triệu chứng của gãy cột sống do loãng xương có thể là đau nhức, khó chịu và giảm khả năng di chuyển. Các phương pháp điều trị loãng xương, bao gồm bổ sung canxi, vitamin D, thuốc chống loãng xương, có thể giúp giảm thiểu nguy cơ gãy xương.

Loãng xương gãy cột sống, đốt sống lưng

Chấn thương

Chấn thương là nguyên nhân phổ biến tiếp theo gây gãy cột sống, đặc biệt trong các tai nạn giao thông, tai nạn lao động hoặc các sự cố thể thao. Những tác động mạnh hoặc chấn động lớn có thể làm cột sống bị gãy hoặc biến dạng.

Đối với những người tham gia các môn thể thao mạo hiểm như đua xe, leo núi hay chơi thể thao đồng đội, nguy cơ gãy cột sống là rất cao, đặc biệt khi có những cú ngã trực tiếp lên lưng hoặc cổ. Khi bị gãy cột sống, người bệnh thường cảm thấy đau đớn dữ dội, có thể bị tê liệt hoặc mất cảm giác ở các chi dưới. Để điều trị, tùy vào mức độ nghiêm trọng của gãy cột sống, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật, bó bột, hoặc dùng các biện pháp phục hồi chức năng.

Khối u cột sống

Một nguyên nhân ít phổ biến nhưng không kém phần quan trọng gây gãy cột sống là sự xuất hiện của các khối u trong cột sống. Những khối u này có thể phát sinh từ chính cột sống hoặc di căn từ các bộ phận khác của cơ thể như vú, phổi, hoặc thận. Khi khối u phát triển, chúng có thể làm yếu đi cấu trúc của các đốt sống, làm tăng khả năng gãy cột sống.

Triệu chứng của gãy cột sống do khối u thường không rõ ràng ngay từ đầu. Người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ ở cột sống, đặc biệt là ở khu vực bị u, kèm theo các triệu chứng như tê liệt hoặc mất cảm giác. Việc phát hiện kịp thời và điều trị bằng phẫu thuật hoặc xạ trị có thể giúp ngừng sự tiến triển của khối u và phục hồi cột sống.

Gãy cột sống, gãy đốt sống lưng do có khối u cột sống

3. Dấu hiệu gãy đốt sống lưng và phương pháp chẩn đoán 

Dấu hiệu gãy đốt sống lưng

Gãy xương cột sống thường xảy ra khi vùng đầu, cổ, hoặc lưng bị tác động mạnh, như trong tai nạn giao thông, ngã từ độ cao, tai nạn sinh hoạt, hoặc các sự cố khác. Người bị gãy xương cột sống có thể gặp phải các triệu chứng sau:

• Đau lưng dữ dội, đặc biệt là khi di chuyển hoặc đi lại, khiến cơn đau tăng lên.
• Vùng quanh đốt sống bị gãy có thể bị sưng và đỏ.
• Tư thế cơ thể thay đổi, như lưng bị gập xuống, giống như gù, do cột sống không còn khả năng hỗ trợ cơ thể.
• Cảm giác ngứa ran hoặc tê liệt tại lưng, lan xuống tay chân do sự chèn ép lên các dây thần kinh.
• Mất chiều cao, một số người có thể thấp đi từ 1 đến 3 cm theo thời gian.
• Mất cảm giác ở vùng dưới đốt xương bị gãy, do tổn thương tủy sống và dây thần kinh.
• Rối loạn chức năng ruột và bàng quang do tác động đến tủy sống và các dây thần kinh điều khiển các cơ quan này.

Đau lưng dữ dội là dấu hiệu gãy đốt sống lưng

Phương pháp chẩn đoán gãy cột sống, đốt sống

Khi bị gãy xương đốt sống dạng nén do loãng xương, người bệnh có thể không cảm thấy triệu chứng rõ ràng hoặc chỉ gặp các dấu hiệu mơ hồ. Việc phát hiện gãy xương trong trường hợp này thường cần sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như:

• Chụp X-quang: Giúp xác định vị trí và mức độ gãy của xương cột sống, đồng thời phát hiện sự lệch xương.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Dùng để kiểm tra liệu vết gãy có ảnh hưởng đến đĩa đệm, phần mềm hay đặc biệt là tủy sống.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Thường được chỉ định trong trường hợp vết thương nghiêm trọng, cần phẫu thuật.
• Kiểm tra mật độ xương: Giúp đánh giá tình trạng loãng xương và xác định nguyên nhân gây gãy xương.

4. Gãy đốt sống lưng có nguy hiểm không? Có biến chứng gì?

Gãy đốt sống lưng có thể trở thành một tai nạn nghiêm trọng, đặc biệt là đối với người cao tuổi hoặc những người mắc các bệnh lý như loãng xương. Cột sống lưng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ phần trên cơ thể và bảo vệ tủy sống, vì vậy khi một đốt sống bị gãy, không chỉ gây đau đớn mà còn ảnh hưởng đến khả năng vận động và các chức năng thần kinh.

Mức độ nguy hiểm của gãy đốt sống lưng phụ thuộc vào vị trí và mức độ tổn thương. Trong trường hợp gãy nhẹ hoặc không hoàn toàn, bệnh nhân có thể phục hồi nhanh chóng với phương pháp điều trị bảo tồn.

Gãy đốt sống lưng có nguy hiểm không?

Các biến chứng có thể xảy ra khi gãy xương cột sống thắt lưng bao gồm:

• Sự hình thành cục máu đông ở xương chậu và chân do nằm lâu dài.
• Tắc mạch phổi có thể xảy ra khi cục máu đông di chuyển đến phổi.
• Viêm phổi.
• Nhiễm trùng huyết.
• Rò rỉ dịch tủy sống.
• Mất khả năng vận động từ phần đốt sống bị gãy trở xuống.

5. Gãy đốt sống lưng sơ cứu thế nào? Cần lưu ý gì?

Sơ cứu gãy đốt sống lưng thế nào?

Khi nghi ngờ nạn nhân bị gãy xương cột sống, cần ngay lập tức gọi hỗ trợ y tế và lập đội sơ cứu ít nhất 5 người. Các bước sơ cứu gồm:

• Bước 1: Cố định cột sống cổ: Nếu có nghi ngờ tổn thương cột sống cổ, cố định cổ bằng các vật dụng có sẵn như túi cát, khăn vải. Đầu dưới của nẹp cần tì vào xương đòn, đầu trên tì lên xương hàm dưới.
• Bước 2: Đặt nạn nhân lên cáng cứng: 5 người thực hiện sơ cứu cần nâng nạn nhân lên đồng thời, giữ thẳng đầu và cơ thể nạn nhân, sau đó đặt lên cáng cứng.
• Bước 3: Đánh giá chỉ số sinh tồn và tổn thương phối hợp: Kiểm tra các chỉ số sinh tồn và các tổn thương khác như mạch máu, thần kinh để đưa ra phương án xử trí phù hợp.
• Bước 4: Cố định nạn nhân vào cáng cứng: Đảm bảo đầu luôn thẳng và cố định nạn nhân chắc chắn vào cáng bằng dây vải. Nếu gãy cột sống lưng, dùng vật dụng chèn vào hông để cố định xương gãy.
• Bước 5: Vận chuyển nạn nhân đến viện ngoại khoa: Vận chuyển nạn nhân một cách cẩn thận và nhanh chóng đến cơ sở y tế chuyên khoa để xử lý chấn thương kịp thời.

Hướng dẫn cách sơ cứu gãy đốt sống lưng

Các điểm cần lưu ý khi sơ cứu chấn thương gãy đốt sống, cột sống

Gãy xương cột sống là một chấn thương rất nguy hiểm, vì vậy khi sơ cứu, cần chú ý những điểm sau:

• Khi đánh giá tình trạng của nạn nhân, tuyệt đối không để họ ngồi dậy. Đồng thời, cần kiểm tra liên tục các chỉ số sinh tồn để đảm bảo tình trạng ổn định.
• Sơ cứu cho nạn nhân gãy xương cột sống cần có sự hỗ trợ của ít nhất 5 người để bảo đảm an toàn.
• Việc cố định xương gãy phải được thực hiện một cách nhẹ nhàng và chính xác, đặc biệt đối với gãy cột sống cổ, vì chỉ một sai sót nhỏ có thể gây nguy hiểm, thậm chí tử vong.
• Không được vác hay cõng nạn nhân trong trường hợp gãy xương cột sống.
• Nếu có nẹp cổ, cần cố định cột sống cổ ngay từ bước đầu tiên trong sơ cứu, đồng thời yêu cầu nạn nhân giữ yên và không cử động.
• Không kê đầu nạn nhân cao quá 5cm bằng gối dày, vì điều này có thể làm cổ bị gập và làm tình trạng xấu đi.
• Trước khi cố định cột sống cổ và ngực, tuyệt đối không di chuyển nạn nhân.
• Không dùng vật dụng mềm như võng, chăn, hay đệm mềm để di chuyển nạn nhân.
• Chỉ nên vận chuyển nạn nhân bằng xe cứu thương chuyên dụng, tránh sử dụng xe máy, xích lô, hoặc taxi.

Lưu ý khi sơ cứu gãy đốt sống, cột sống

6. Địa chỉ khám và điều trị các bệnh về xương khớp uy tín

Cột sống đóng vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ cơ thể và bảo vệ tủy sống, nhưng khi bị gãy, người bệnh có thể phải đối mặt với những cơn đau dữ dội và mất khả năng vận động. Vì vậy việc chọn lựa một địa chỉ khám bệnh uy tín là rất quan trọng. Tổ hợp y tế Mediplus là một trong những địa chỉ hàng đầu trong điều trị các bệnh lý về xương khớp, bao gồm gãy cột sống. 

Đội ngũ bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm trong việc điều trị các bệnh lý về xương khớp, đặc biệt là các ca gãy cột sống. Đội ngũ bác sĩ tại đây không chỉ có chuyên môn cao mà còn có kỹ năng lâm sàng xuất sắc trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh lý xương khớp phức tạp. Một số bác sĩ giỏi tại Mediplus bao gồm:

• Tiến sĩ, Bác sĩ chuyên khoa II Lê Quốc Việt với hơn 35 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực xương khớp. Ông từng giữ chức Tiến sĩ Nội xương khớp và Giám đốc Trung tâm Cơ xương khớp tại Bệnh viện E. Hiện nay, ông đang đảm nhận vị trí Giám đốc chuyên môn tại Tổ hợp Y tế MEDIPLUS.

• Tiến sĩ, Bác sĩ Lê Thị Liễu, có hơn 25 năm kinh nghiệm, từng là Phó Giám đốc Trung tâm Cơ Xương Khớp tại Bệnh viện Bạch Mai và hiện đang là Cố vấn chuyên môn về Cơ xương khớp tại Tổ hợp Y tế MEDIPLUS. 

Đội ngũ bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm tại Tổ hợp y tế Mediplus

Mediplus tự hào sở hữu hệ thống thiết bị y tế hiện đại, hỗ trợ việc chẩn đoán và điều trị gãy cột sống một cách chính xác và hiệu quả. Các thiết bị chẩn đoán như máy X-quang, CT scanner, MRI giúp bác sĩ phát hiện rõ ràng vị trí gãy, mức độ tổn thương của cột sống và từ đó đưa ra phương án điều trị tối ưu.

Bên cạnh đó, dịch vụ luôn được chú trọng để đảm bảo chất lượng tốt nhất. Bệnh nhân không chỉ được khám chữa bệnh với đội ngũ bác sĩ giỏi và thiết bị hiện đại, mà còn được hưởng các dịch vụ tiện ích như đặt lịch khám online, dịch vụ chăm sóc bệnh nhân chu đáo trong suốt quá trình điều trị, từ khi nhập viện đến khi xuất viện. Ngoài ra, vị trí của Mediplus rất thuận tiện cho việc di chuyển, giúp bệnh nhân và người nhà không phải mất nhiều thời gian. 

7.  Điều trị gãy đốt sống lưng

Gãy đốt sống kiểu gập (Flexion Fracture)

Điều trị không phẫu thuật: Đối với những chấn thương do gập như gãy xương vững hoặc gãy do loãng xương, phương pháp điều trị chủ yếu là nẹp trong khoảng thời gian từ 6 đến 12 tuần. Bệnh nhân sẽ được khuyến khích thực hiện các bài tập phục hồi chức năng và vận động nhẹ để giảm thiểu các vấn đề sau chấn thương.

Điều trị phẫu thuật: Phẫu thuật là cần thiết trong các trường hợp gãy xương không vững, bao gồm:

• Xương bị vỡ thành nhiều mảnh nhỏ.
• Sự giảm chiều cao của đốt sống một cách nghiêm trọng.
• Biến dạng cơ thể nặng, như gù hoặc cúi quá mức tạo góc ở vị trí chấn thương.
• Tổn thương thần kinh do xương hoặc đĩa đệm chèn ép tủy sống.
• Tổn thương dây chằng làm cho cột sống trở nên không ổn định.

Điều trị gãy đốt sống lưng kiểu gập (Flexion Fracture)

Gãy đốt sống kiểu ngửa (Extension Fracture)

Việc điều trị chấn thương cột sống sẽ phụ thuộc vào các yếu tố sau:

• Vị trí của vết gãy trên cột sống.
• Khả năng lành lặn của xương và liệu có thể kết nối lại với nhau qua phương pháp nẹp hoặc bó bột thông thường hay không.

Điều trị không phẫu thuật: Gãy xương kiểu ngửa thường xảy ra ở thân đốt sống và có thể điều trị mà không cần phẫu thuật. Các vết gãy này cần được giám sát chặt chẽ trong thời gian bệnh nhân đeo nẹp hoặc bó bột, thường kéo dài khoảng 12 tuần.

Điều trị phẫu thuật: Phẫu thuật sẽ cần thiết trong trường hợp có tổn thương dây chằng phía sau cột sống hoặc khi xương gãy xuyên qua đĩa đệm cột sống, yêu cầu cố định lại xương.

Gãy đốt sống kiểu xoay (Rotation Fracture)

Điều trị không phẫu thuật: Phương pháp này chủ yếu áp dụng cho các trường hợp gãy đốt sống theo chiều ngang, trong đó vết gãy được cố định bằng kẹp và dần dần điều chỉnh sự lệch lạc trong khoảng thời gian 12 tuần.

Điều trị phẫu thuật: Gãy xương trật khớp thắt lưng do chấn thương mạnh thường yêu cầu phẫu thuật để đảm bảo an toàn và tính mạng cho người bệnh.

Điều trị phẫu thuật gãy đốt sống kiểu xoay (Rotation Fracture)

Vật lý trị liệu

Mục tiêu của việc áp dụng vật lý trị liệu cho bệnh nhân gãy cột sống thắt lưng là giảm cơn đau, cải thiện khả năng vận động và ngăn ngừa tái phát. Các bài tập vật lý trị liệu sẽ hỗ trợ bệnh nhân phục hồi chức năng của cơ lưng, bụng và chân.

8. Cách ngăn ngừa và giảm thiểu nguy cơ gãy đốt sống, cột sống lưng

Gãy đốt sống do tai nạn là một sự cố không thể lường trước, tuy nhiên, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ chấn thương bằng những biện pháp sau:

• Hãy luôn thắt dây an toàn khi ngồi trên xe.
• Hạn chế tham gia các hoạt động thể thao có nguy cơ cao.
• Đeo thiết bị bảo vệ phù hợp trong các hoạt động và thể thao.
• Lắp đặt dụng cụ hỗ trợ đi lại cho người cao tuổi và giữ nhà cửa sạch sẽ để giảm nguy cơ ngã.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ và yêu cầu làm xét nghiệm mật độ xương nếu bạn trên 50 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc loãng xương.
• Sử dụng gậy hoặc khung tập đi nếu gặp khó khăn khi di chuyển hoặc có nguy cơ ngã cao.
• Duy trì chế độ ăn giàu canxi, vitamin C và D để giúp xương khỏe mạnh.
• Tập luyện các bài tập tăng cường cơ bắp như đi bộ, chạy bộ, thể dục nhịp điệu và nâng tạ để xương chắc khỏe hơn.

Duy trì chế độ ăn giàu canxi ngăn ngừa và giảm thiểu nguy cơ gãy đốt sống, cột sống lưng

Hy vọng rằng bài viết từ Tổ hợp Y tế Mediplus đã mang đến cho bạn những thông tin bổ ích về gãy cột sống. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hoặc muốn đặt lịch khám với bác sĩ, hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline 1900.3366 để nhận được sự hỗ trợ tận tình!

*Lưu ý: Bài viết là kiến thức chia sẻ, không thay thế cho khám và điều trị y khoa.