Mang thai 3 tháng đầu không nên làm gì?

Mẹ bầu mang thai 3 tháng đầu không nên làm gì để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé? Đặc biệt là khi giai đoạn này mẹ bầu thường nhận được nhiều lời truyền miệng về kiêng khem khiến mẹ bầu hoang mang không biết điều nào đúng, điều nào sai. Xem ngay bài viết dưới đây để biết chi tiết.

>>> Xem thêm:

• Mang thai 3 tháng đầu cần chú ý những gì? [Hỏi – Đáp]
• Mang thai 3 tháng đầu bụng có to không?
• Bầu 3 tháng đầu có nên xoa bụng? Cách xoa đúng cách

1. Vì sao 3 tháng đầu mang thai là giai đoạn nhạy cảm?

3 tháng đầu khi mang thai cơ thể mẹ bầu có rất nhiều thay đổi để thích nghi với quá trình này như: chất nhầy cổ tử cung tăng, xuất hiện những biểu hiện thèm ăn, mệt mỏi, buồn nôn,… Đây là giai đoạn quan trọng trong việc hình thành các cơ quan bộ phận đầu tiên trên cơ thể của bé.

Do đó, giai đoạn này có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của thai nhi trong các giai đoạn sau. Đây cũng chính là lý do mẹ bầu nên đặc biệt lưu ý đến dinh dưỡng, sinh hoạt trong 3 tháng đầu nhạy cảm này.

2. Mẹ mang thai 3 tháng đầu không nên làm gì?

Dưới đây là những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai mà mẹ bầu cần chú ý để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé:

2.1. Ăn uống thiếu khoa học

Trong 3 tháng đầu của thai kỳ, mẹ bầu cần cung cấp đủ (không thừa cũng không thiếu) dưỡng chất, vitamin… để thai nhi phát triển tốt nhất.

Do đó một số vấn đề mẹ bầu cần tránh trong chế độ ăn uống khi mang thai 3 tháng đầu tiên như:

• Ăn không đủ bữa do ốm nghén gây chán ăn, hoặc thậm chí một số mẹ bầu vì sợ tăng cân nên có xu hướng nhịn ăn, ăn ít… làm thiếu chất dinh dưỡng cho thai nhi.
• Bồi bổ quá nhiều gây thừa đạm, sắt,… dẫn đến tình trạng mẹ bầu bị tăng cân, cholesterol cao, tăng nguy cơ  sảy thai…

Đu đủ xanh là loại thực phẩm tuyệt đối không được sử dụng trong 3 tháng đầu tiên của thai kỳ.

Ngoài ra mẹ cần chú ý đến những loại thực phẩm sau bởi trong thời kỳ đầu của thai kỳ không phải loại thực phẩm nào mẹ cũng có thể sử dụng.

• Nhóm thực phẩm có thể gây co thắt tử cung: Các loại thực phẩm như đu đủ xanh, táo mèo, mướp đắng, chùm ngây, rau răm,… đều có chứa bromelain, đây là một dạng enzyme có khả năng phá vỡ protein, làm tăng co thắt tử cung có thể gây sảy thai.
• Hải sản: Đây là loại thực phẩm có thể chứa hàm lượng thủy ngân cao do quá trình bảo quản không đúng cách mà thủy ngân lại là nguyên nhân gây nên các dị tật bẩm sinh ở trẻ làm tổn thương não, thị lực và thính giác. Do đó mẹ bầu cần nấu chín và sử dụng với liều lượng vừa phải.
• Thực phẩm sống: Cá sống, thịt sống, trứng sống,… đều là những món ăn cần loại ra khỏi thực đơn hằng ngày của mẹ bầu. Vì trong chúng có thể chứa vi khuẩn, ký sinh trùng gây bệnh như vi khuẩn Listeria có thể gây sinh non, thai chết lưu,…
• Caffeine: Sử dụng đồ uống có hàm caffeine cao sẽ gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh và chất lượng giấc ngủ của mẹ bầu.
• Thức uống có cồn: Đây là nhóm thực phẩm mẹ bầu cần tuyệt đối tránh xa trong suốt quá trình mang thai. Do cồn sẽ hạn chế khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng và lượng oxy ở thai nhi.

2.2. Sử dụng hóa chất (thuốc nhuộm, sơn móng,…)

Hầu hết trong thành phần của các loại thuốc nhuộm tóc đều chứa các chất hóa học độc hại, gây ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và bé như: phenylenediamine, aminophenol,… Do đó mẹ cần hạn chế sử dụng đặc biệt là giai đoạn 3 tháng đầu tiên của thai kỳ.

Ngoài ra, giai đoạn này mẹ bầu cũng nên hạn chế sơn móng tay, móng chân. Vì theo các nhà khoa học Columbia, chất Phthalates có trong sơn móng tay có thể làm rối loạn tuyến giáp ở mẹ và ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ của trẻ nếu lạm dụng.

2.3. Tự ý sử dụng thuốc không theo chỉ định của bác sĩ

Mẹ bầu tuyết đối không tự ý sử dụng thuốc khi mang thai

Việc tự ý sự dụng thuốc là cực kỳ nguy hiểm với mẹ bầu bởi không phải loại thuốc nào mẹ cũng có thể sử dụng do nó có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn cho thai nhi. Ngay cả các loại thuốc thông thường hoặc các loại thuốc bổ có thành phần tự nhiên cũng chưa chắc đã an toàn cho mẹ bầu.

Do đó, khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào mẹ bầu cũng không nên tự ý sử dụng mà cần hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước.

2.4. Mang giày cao gót

Khi mang thai, trọng lượng lẫn trọng tâm cơ thể mẹ bầu đều thay đổi. Vì thế, mang giày cao gót rất dễ gây ngã, nguy hiểm cho thai nhi, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng dọa sảy thai hoặc sảy thai. Do đó, mẹ bầu nên mang dép thấp, thoải mái và có độ bám tốt để hạn chế rủi ro.

Dưới đây là 4 tác hại khi mẹ bầu đi giày cao gót:

• Co rút bắp chân: Mang giày cao gót khiến cơ bắp luôn trong trạng thái căng cứng, làm mẹ bầu dễ bị chuột rút hơn.
• Đau lưng: Khi mang giày cao gót, xương chậu có xu hướng bị đẩy về trước, thắt lưng cong nhiều hơn vì thế sẽ gây áp lực lên vùng chậu và khớp sau, khiến mẹ bầu bị đau nhức nhiều hơn.
• Mất cân bằng: Cân nặng tăng và hormone thay đổi là nguyên nhân chủ yếu khiến lực chân mẹ bầu yếu đi. Giày cao gót sẽ khiến chân chịu thêm sức nặng, dễ gây mất thăng bằng và dễ té ngã.
• Gây đau đớn và khó chịu bởi khi mang thai, chứng phù nề, sưng chân là dấu hiệu thường thấy. Việc này sẽ khiến đôi giày cao gót thường ngày trở nên chật chội tạo cảm giác không thoải mái cho mẹ bầu.

2.5. Tắm bồn và nước quá nóng

Trong 3 tháng đầu thai nhi rất nhạy cảm với nhiệt độ. Nếu mẹ bầu tắm nước quá nóng hoặc nhiệt độ cao sẽ làm mẹ bầu tăng thân nhiệt, ảnh hưởng đến thai nhi. Trong đó, não và tủy sống chịu sự ảnh hưởng nhiều nhất từ hành động này. Ngoài ra, nước nóng có nguy cơ làm giảm huyết áp của thai phụ do giãn các mạch máu, có thể gây chóng mặt, buồn nôn, ngất xỉu,…

Hầu hết các bác sĩ đều khuyến khích mẹ bầu không nên sử dụng bồn tắm quá nóng trong quá trình mang thai. Vì ngâm mình trong một thời gian dài có thể làm giảm lưu lượng máu đến thai nhi. Bên cạnh đó, tắm bồn có khả năng gây viêm nhiễm âm đạo nếu bồn không được vệ sinh cẩn thận.

2.6. Tiếp xúc trực tiếp với mèo

Theo TS.BS. Lê Thị Thu Hà – Trường khoa sản N1 – Bệnh viện Từ Dũ, mèo là vật chủ duy nhất chứa ký sinh trùng Toxoplasmosis, khi nhiễm ký sinh trùng này có thể gây ra tổn thương đến các cơ quan nội tạng, não bộ và mắt của trẻ sau khi sinh ra.

Phụ nữ mang thai nhiễm bệnh thường có các triệu chứng như cảm cúm, đau nhức cơ thể, sưng hạch bạch huyết,… có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe cả mẹ và bé.

2.7. Hút thuốc hoặc hít khói thuốc

Mẹ bầu hút thuốc tăng nguy cơ sảy thai hoặc thai chết lưu

Thông thường một điếu thuốc lá có chứa hơn 4000 loại hóa chất khác nhau với các thành phần chính gồm nicotine, carbon monoxide, acetone, arsenic, methane, polonium,… Bên cạnh đó, thuốc lá điện tử hay còn gọi là Vape dù chứa ít nicotine hơn nhưng tác hại vẫn tương đương như thuốc lá truyền thống.

Hút thuốc hoặc hít khói thuốc đều gây ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi. Điều này có thể gây ra các vấn đề sau:

• Ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai: Thai ngoài tử cung do chất nicotin làm co thắt ống dẫn trứng, cản trở phôi thai vào tử cung. Mẹ bầu tăng nguy cơ gặp các vấn đề về tuyến giáp, dễ vỡ nước ối,…
• Ảnh hưởng đến thai nhi: Thai nhi phát triển chậm, có nguy cơ sinh non cao, gây các tổn thương nghiêm trọng cho não và phổi và tăng khả năng thai chết lưu.

2.8. Đứng hoặc ngồi quá lâu

Đứng hoặc ngồi quá lâu trong thời gian dài có thể gây ra tình trạng bệnh trĩ, táo bón, khi mẹ bầu đi vệ sinh cần phải rặn nhiều gây tăng áp lực ổ bụng, từ đó có thể dẫn đến dọa sảy thai hoặc sảy thai.

2.9. Mang vác đồ nặng

Mang vác vật nặng có thể gây tăng áp lực lên ổ bụng mẹ bầu do cần gắng sức. Việc này làm chèn ép các cơ quan nội tạng trong ổ bụng, hạn chế khả năng vận chuyển máu về tim, gây ra các búi trĩ,…

Ngoài ra, tăng áp lực ổ bụng sẽ đẩy nội tạng xuống thấp theo trọng lực, gây ảnh hưởng đến thai nhi, có thể gây dọa sảy hoặc sảy thai.

2.10. Căng thẳng, mệt mỏi kéo dài

Cơ thể mệt mỏi, lo lắng khi mang thai, thay đổi hormone gây ảnh hưởng đến tâm trạng,… là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến mẹ bầu bị căng thẳng.

Stress có thể làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển trí não của trẻ

Stress kéo dài có thể gây nên nhiều tác hại cho mẹ bầu như thiếu oxy máu, dễ sinh non hoặc sảy thai, trẻ bị tăng động sau sinh, nguy cơ tự kỷ cao. ảnh hưởng đến trí não của thai nhi,… Do đó, mẹ bầu cần giữ tinh thần thoải mái, thư giãn trong suốt quá trình mang thai.

2.11. Quan hệ tình dục mạnh, tư thế lạ

Mang thai 3 tháng đầu nên kiêng quan hệ không là điều nhiều vợ chồng trẻ quan tâm. Các chuyên gia khuyến cáo rằng, 3 tháng đầu là giai đoạn nhạy cảm vì thai nhi chưa ổn định, quan hệ tình dục quá mạnh hoặc làm ở tư thế lạ sẽ nguy cơ dẫn đến dọa sảy thai hoặc sảy thai.

Tuy nhiên, theo BS. Bùi Thị Thu Hà thuộc chuyên khoa chăm sóc tiền sản của Bệnh viện Từ Dũ chia sẻ:

“Nếu mẹ bầu không nằm trong trường hợp dễ sinh non, sảy thai hay có sự cảnh báo từ bác sĩ thì mẹ bầu vẫn có thể quan hệ nhẹ nhàng. Vì theo khoa học, thai nhi nằm trong tử cung và được bao bọc bởi nước ối, màng ối. Dương vật không thể chạm tới thai nhi và tinh dịch hay vi khuẩn rất khó xâm nhập vào tử cung nhờ nút nhầy ở cổ tử cung.”

2.12. Tập thể dục quá sức

Tập luyện với cường độ cao là áp dụng các bài tập có hoạt động mạnh liên tục trong thời gian dài. Các bài tập này thường khiến mẹ dễ ngã, mất sức, tăng nguy cơ động thai. Do đó, mẹ bầu cần tham khảo ý kiến từ các bác sĩ, lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga cho phù hợp với điều kiện sức khỏe của bản thân.

2.13. Làm việc trong môi trường độc hại

Trong 3 tháng đầu thai kỳ, thai nhi đặc biệt nhạy cảm với các hoá chất và chất phóng xạ, nếu tiếp xúc trong thời gian dài, cường độ cao có thể sẽ gây dị tật ở thai nhi. Dưới đây là 5 công việc mẹ bầu nên tránh:

• Sản xuất hoặc tiếp xúc với hóa chất như thuốc trừ sâu, phân bón, thuốc nhuộm, xăng dầu,… Các chất hóa học bên trong sản phẩm có thể gây hại cho mẹ và bé gồm chì, methylmercury, carbon disulfide,…
• Tiếp xúc với phát xạ điện li trong các phòng phóng xạ hoặc y tế, sản xuất tivi,… Các hóa chất này có thể gây dị hình ở phần đầu của thai nhi, ảnh hưởng đến sự phát triển ở não bộ của trẻ.
• Môi trường y khoa: Khi mẹ bầu làm việc trong các cơ sở y tế sẽ tăng nguy cơ tiếp xúc với các mầm bệnh, nhất là các bệnh truyền nhiễm. Do đó mẹ bầu phải rất chú ý trong việc sử dụng các phương tiện phòng hộ cá nhân như khẩu trang, găng tay, quần áo làm việc…
• Làm việc trong ngành thú y hoặc chăn nuôi: Mẹ bầu cần lưu ý tránh xa mèo. Vì chúng dễ nhiễm khuẩn toxoplasmosis gây dị tật bẩm sinh ở trẻ.

2.14. Tẩy trắng răng

Theo các chuyên gia nha khoa tại bệnh viện răng hàm mặt Sài Gòn, phụ nữ mang thai không nên tẩy trắng răng. Vì một số hoạt chất tẩy trắng có khả năng làm ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.

Phụ nữ đang mang thai không nên thực hiện tẩy trắng răng

Bên cạnh đó, trong những tháng đầu mang thai, nướu mẹ bầu rất nhạy cảm. Tẩy trắng răng sẽ khiến nướu bị tổn thương nghiêm trọng. Do đó, nếu vẫn cần thiết phải làm, mẹ bầu cần đến các cơ sở uy tín để được tư vấn cụ thể.

2.15. Tập trung nơi đông người (nhất là khi dịch bệnh phức tạp)

Khi mang thai, hệ miễn dịch của mẹ bầu yếu đi nên rất dễ bị vi khuẩn tấn công gây bệnh. Những nơi tập trung đông người thường tăng nguy cơ lây nhiễm những vi khuẩn gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ bầu.

2.16. Tham gia các trò chơi cảm giác mạnh

Các trò chơi cảm giác mạnh như tàu lượn siêu tốc, vượt thác có thể sẽ khiến mẹ xúc động mạnh, tim đập nhanh, buồn nôn, chóng mặt,… Vì thế, để đảm bảo an toàn cho thai nhi, mẹ bầu nên tránh những chuyển động tròn hoặc thẳng đứng trong không trung.

2.17. Mẹ bầu nên sử dụng mỹ phẩm phù hợp với phụ nữ có thai

Mẹ bầu chỉ nên sử dụng các loại mỹ phẩm có chiết xuất tự nhiên

Trong quá trình mang thai, mẹ bầu cần lưu ý khi chọn mua mỹ phẩm làm đẹp, cần tránh xa các chất như: avobenzone, oxybenzone, homosalate, aluminum chloride hexahydrate,… Đây chính là những tác nhân gây rối loạn nội tiết tố, ảnh hưởng đến thần kinh. Mẹ bầu nên chọn các sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên như son dưỡng, mặt nạ, xà phòng,…

2.18. Lạm dụng thuốc bổ

PGS.TS Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc BV Phụ sản Hà Nội chia sẻ, lạm dụng thuốc bổ khiến cho mẹ bầu mệt mỏi, táo bón và tăng thêm gánh nặng cho gan. Chẳng hạn như theo bác sĩ Ánh, trong giai đoạn tam cá nguyệt thứ nhất, việc bổ sung quá nhiều canxi là không cần thiết.

Vì lúc này khung xương chưa phát triển, mới chỉ là giai đoạn phôi thai. Thời điểm này mẹ bầu cần tăng cường nạp acid folic nhằm ngăn ngừa nguy cơ bị dị tật ống thần kinh ở trẻ. Ở mỗi giai đoạn mẹ bầu sẽ cần lượng dinh dưỡng khác nhau, do đó mẹ cần hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng nào.

2.19. Nói không với vac-xin

Phụ nữ mang thai là một trong những đối tượng cần đặc biệt lưu ý khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào. Vì một số thành phần trong vac-xin có thể gây tác dụng phụ cho thai nhi như làm trẻ dễ bị dị tật, bại não, suy dinh dưỡng,… Do đó khi mang thai, mẹ bầu không nên tiêm vaccine, việc tiêm vaccine phòng bệnh nên được thực hiện trước khi có kế hoạch mang thai.

Trong thai kỳ, nếu cần thiết sử dụng vaccine mẹ bầu nên tham khảo ý kiến từ các bác sĩ chuyên môn.

3. Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai quan niệm dân gian

Ngoài 19 việc kiêng cữ trong ăn uống, sinh hoạt trên thì theo quan niệm của dân gian, mẹ bầu cũng nên chú ý kiêng kỵ một số vấn đề như:

• Kiêng bước qua chân bà bầu: Vì chân người bước có thể va trúng, hoặc người bước vấp ngã đè lên bụng mẹ bầu, gây động thai, nghiêm trọng hơn là sảy thai.
• Kiêng đồ trang sức, chụp ảnh: Nhiều người cho rằng, mẹ bầu đeo đồ trang sức, chụp ảnh sẽ làm “mất duyên” của bé. Tuy nhiên, điều này không có cơ sở khoa học chứng minh.
• Bước qua dây thừng hoặc qua võng: Theo quan niệm xưa, hành động này sẽ khiến thai nhi bị dây rốn quấn cổ gây ngạt thở. Tuy nhiên, hiện tượng dây rốn quấn cổ này phụ thuộc vào chiều dài thân thai nhi và sự chuyển động của bé chứ không phải do bước qua dây thừng như nhiều người nghĩ. Nhưng việc kiêng bước qua võng sẽ góp phần bảo vệ an toàn cho mẹ bầu khỏi nguy cơ vấp ngã.
• Kiêng nằm ngửa: Đây là tư thế các bác sĩ sản khoa khuyến cáo mẹ nên tránh trong suốt thời gian mang thai. Bởi vì khi nằm ngửa, tử cung sẽ gây áp lực lên tĩnh mạch chủ bụng, gây khó khăn trong việc lưu thông khí huyết đến thai nhi, gây nguy hiểm cho bé. Các bác sĩ khuyến cáo mẹ bầu nên nằm nghiêng sang trái để đảm bảo an toàn.
• Kỵ vươn người: Nhiều mẹ bầu tin rằng, vươn người sẽ khiến thai dễ bị bong ra, tăng nguy cơ sảy thai hay trẻ bị dây rốn quấn cổ. Tuy nhiên, điều này vẫn chưa có cơ sở khoa học nào để chứng minh. Ngược lại, các động tác vươn vai, thể dục nhẹ nhàng và điều độ giúp mẹ dẻo dai, tăng cường sức khỏe.
• Kiêng ăn bát mẻ: Ông bà ta cho rằng, bát mẻ và sứt môi có mối liên hệ mật thiết với nhau. Thực tế, sứt môi là dị tật bẩm sinh do quá trình hình thành các bộ phận ở giai đoạn phôi thai bị rối loạn. Do đó, sử dụng bát mẻ không phải là nguyên nhân gây dị tật ở trẻ. Tuy nhiên, hành động này sẽ giúp bạn giảm nguy cơ bị thương khi ăn uống.
• Kiêng trồng cây: Nhiều người vẫn tin rằng, mẹ bầu trồng cây sẽ bị khó sinh. Dù không có cơ sở khoa học chứng minh điều này, nhưng kiêng trồng cây có thể giúp mẹ giảm nguy cơ tiếp xúc với đất – môi trường nhiều vi khuẩn, tránh bị dị ứng với phấn hoa,…
• Kiêng ngồi trước cửa: Vì sau khi sinh, trẻ sẽ lì lợm và khó dạy bảo. Vì người xưa tin rằng, cửa nhà có liên quan đến những chuyện êm ấm trong gia đình. Tuy nhiên điều này thiếu khoa học, nên mẹ bầu không nên tin theo.

Những kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai được nêu ra trên đây đều là các thông tin truyền miệng, hầu hết đều chưa được khoa học chứng minh là đúng. Tuy nhiên những điều này không có hại vì thế mẹ bầu hoàn toàn có thể thực hiện theo nếu muốn.

4. Lưu ý khi thực hiện kiêng kỵ trong 3 tháng đầu

Kiêng cữ khi mang thai là một vấn đề mà bà bầu cần thực hiện. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, mẹ bầu cần lưu ý 3 điều sau:

• Thăm khám bác sĩ thường xuyên để được tư vấn cụ thể về chế độ dinh dưỡng trong từng giai đoạn mang thai. Không nên tự ý kiêng khem nhiều, hạn chế ăn uống dẫn đến thiếu chất, không đủ dinh dưỡng cung cấp cho sự phát triển của thai nhi.
• Tham khảo qua ý kiến của các bác sĩ, chuyên gia để có được lời khuyên tốt nhất trước khi thực hiện kiêng cữ.
• Chỉ thực hiện các biện pháp kiêng dân gian nếu khiến phụ nữ mang thai an tâm, thoải mái, đồng thời không ảnh hưởng xấu gì tới sức khỏe của mẹ và thai nhi.

Giai đoạn 3 tháng đầu mang thai rất quan trọng, nên mẹ bầu cần cẩn thận, tránh những việc làm ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé. Để đảm bảo an toàn cho thai nhi phát triển, mẹ bầu nên tuân thủ theo những điều trên và lời khuyên từ bác sĩ. Trong trường hợp phát hiện dấu hiệu bất thường, cần liên hệ với bác sĩ để được chăm sóc tốt nhất.

Nếu mẹ bầu còn thắc mắc và tư vấn thêm về mang thai 3 tháng đầu không nên làm gì, vui lòng gọi đến số Hotline 1900 3366 để được hỗ trợ chi tiết.

*Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa!