4 ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ NỘI SOI DẠ DÀY NHUỘM MÀU

Nội soi dạ dày nhuộm màu là phương pháp kiểm tra hiện đại được sử dụng trong chẩn đoán các bệnh lý về thực quản, dạ dày và tá tràng, tầm soát ung thư sớm. Trong bài viết dưới đây, chuyên gia Tổ hợp Y tế MEDIPLUS sẽ giải thích kỹ hơn về các định nghĩa và cung cấp những kiến thức cần biết về phương pháp này.

1. Nội soi dạ dày nhuộm màu là gì?

Theo định nghĩa của Bộ Y tế: “Nội soi can thiệp nhuộm màu là phương pháp nội soi có dùng chất màu nhuộm lớp niêm mạc ống tiêu hóa nhằm mục đích khu trú tổn thương, nhận rõ đặc điểm tổn thương, giúp làm rõ ranh giới các tổn thương ung thư. Tùy thuộc vị trí niêm mạc ống tiêu hóa mà người ta sử dụng các chất nhuộm màu khác nhau.”

Nội soi nhuộm màu hiện đại nhất hiện nay là công nghệ nội soi nhuộm màu sử dụng ánh sáng đơn sắc, có những ưu điểm vượt trội hơn dùng chất màu hóa học dưới ánh sáng trắng trong nội soi thường. Đồng thời, nội soi nhuộm màu kết hợp phóng đại gấp nhiều lần làm tăng khả năng phát hiện chính xác các tổn thương dạ dày, chẩn đoán và tầm soát ung thư.

Nội soi màu nhuộm giúp hiện rõ khu vực tổn thương

2. Các chỉ định và chống chỉ định nội soi dạ dày nhuộm màu

Tùy thuộc vào từng vị trí trong đường tiêu hóa mà các bác sĩ sẽ sử dụng các chất nhuộm màu khác nhau. Đối với nội soi dạ dày nhuộm màu, các bác sĩ thường dùng nhuộm Lugol, xanh Methylen hoặc Indigo carmine.

2.1. Chỉ định nội soi dạ dày nhuộm màu khi nào?

Với mỗi màu nhuộm khác nhau thì chỉ định nội soi dạ dày lại có sự khác biệt. Cụ thể như sau:

Nhuộm màu Lugol 

Lugol là dung dịch chứa kali iodid và iot tan trong nước, có ái lực với glycogen tế bào biểu mô vảy không sừng hóa. Lugol 1 – 4% bơm nhuộm 20 – 50ml làm cho tế bào biểu mô trưởng thành, chứa glycogen chuyển sang màu đen hoặc nâu đen. Lugol có hiệu quả để phát hiện loạn sản, ung thư biểu mô tế bào vảy thực quản và được chỉ định cho những trường hợp sau:

• Ung thư thực quản (không bắt màu)
• Barrett thực quản
• Viêm thực quản trào ngược

Sự khác nhau giữa nội soi ánh sáng trắng và nội soi nhuộm màu lugol

Nhuộm xanh Methylen 

Nhuộm xanh methylen là phương pháp nhuộm hấp thụ. Các tế bào đường tiêu hóa  hoặc các tổn thương được nhuộm thành màu xanh Methylen nhờ Methylen hấp thụ tốt vào tế bào.

Nhuộm xanh Methylen được sử dụng nhiều trong chẩn đoán ung thư dạ dày giai đoạn đầu. Ngoài ra, nội soi dạ dày nhuộm màu xanh Methylen còn được chỉ định cho các trường hợp sau:

• Barrett thực quản (dị sản ruột)
• Dị sản ruột trong dạ dày
• Tổn thương ung thư dạ dày sớm (không bắt màu)
• Celiac and tropical sprue

Nhuộm màu xanh Methylen được ứng dụng nhiều trong phát hiện dị sản ruột trong dạ dày

Nhuộm Indigo carmine 

Indigo carmine là một chất nhuộm màu tương phản không hấp thụ, không gây phản ứng và không bị niêm mạc hấp thụ. Khi phun thuốc nhuộm vào niêm mạc đại tràng, thuốc nhuộm sẽ đọng và bám vào các khe rãnh tuyến niêm mạc, cho phép phân biệt tốt hơn cấu trúc tổn thương so với niêm mạc bình thường.

Nhuộm Indigo carmine giúp phát hiện các đặc điểm bề mặt tổn thương dễ dàng hơn. Indigo carmine được chỉ định với các trường hợp:

• Tổn thương thực quản, dạ dày, tá tràng, đại tràng
• Barrett thực quản

Các tổn thương nổi rõ khi nội soi nhuộm màu bằng Indigo carmine

Nội soi nhuộm màu ảo

Trong những năm gần đây, các kỹ thuật nội soi nhuộm màu ảo (virtual chromoendoscopy) đã được phát triển cho phép phân tích cấu trúc bề mặt niêm mạc và hình thái vi mạch máu mà không cần phải dùng chất nhuộm thương tổn nhưng vẫn cho kết quả chẩn đoán chính xác các polyp tân sinh và không tân sinh và đánh giá mức độ xâm lấn dưới niêm mạc.

Các kỹ thuật phổ biến: Nội soi ánh sáng laser xanh (Blue laser Imaging – BLI), nội soi hình ảnh màu kết nối (Linked color imaging – LCI), nội soi dải tần hẹp (narrow band imaging-NBI), nội soi tăng cường màu sắc đa phổ (Flexible spectral Imaging colour enhancement – FICE), IScan,… Các kỹ thuật nội soi nhuộm màu ảo có thể được sử dụng đơn thuần hoặc kết hợp với các phương pháp khác (nội soi phóng đại,…).

Nội soi nhuộm màu BLI kết hợp phóng đại cho thấy rõ các cấu trúc khe tuyến rãnh và mạch máu của tổn thương (Hình ảnh thực hiện tại Mediplus)

Hình ảnh niêm mạc dạ dày khi nội soi thường (hình trái) và nội soi nhuộm màu NBI (hình phải)

Xem thêm: Nội soi dạ dày công nghệ cao là gì? 9 thông tin CẦN biết

2.2. Chống chỉ định nội soi dạ dày nhuộm màu khi nào?

Nội soi dạ dày nhuộm màu cũng tương tự với nội soi thông thường, tức là không được tiến hành trong một số trường hợp như tình trạng sức khỏe hoặc tinh thần của bệnh nhân không đảm bảo, dị ứng với thuốc nhuộm. Cụ thể:

• Nghi ngờ hội chứng mạch vành cấp
• Tăng huyết áp chưa kiểm soát được
• Nghi ngờ thủng tạng rỗng
• Nghi ngờ phình, tách động mạch chủ
• Bệnh nhân trong tình trạng suy hô hấp
• Bệnh nhân suy tim nặng
• Bệnh nhân rối loạn tâm thần không hợp tác
• Chống chỉ định tương đối: tụt huyết áp HA tâm thu < 90mmHg.

Nội soi nhuộm màu chống chỉ định khi sức khỏe bệnh nhân không đảm bảo hoặc dị ứng với thuốc nhuộm màu

3. Nội soi dạ dày nhuộm màu được thực hiện thế nào?

Trước khi thực hiện nội soi dạ dày, bác sĩ sẽ khám lâm sàng cho bệnh nhân để đảm bảo bệnh nhân đủ điều kiện sức khỏe để nội soi. Thêm vào đó, bệnh nhân cũng được nhắc nhở nhịn ăn và uống ít nhất 6 giờ trước khi nội soi.

Trước nội soi bệnh nhân sẽ được bác sĩ thông báo về quy trình và các biến chứng có thể xảy ra

Sau khi đủ điều kiện bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các bước khám nội soi dạ dày nhuộm màu:

Bước 1: Điều dưỡng mời bệnh nhân vào phòng nội soi, bác sĩ hướng dẫn bệnh nhân nằm lên cáng thủ thuật với tư thế nghiêng trái.

Bước 2: Điều dưỡng gắn các thiết bị theo dõi lên người bệnh nhân như: monitor, máy đo huyết áp theo dõi nhịp tim, nhịp thở.

Bước 3: Sau khi bệnh nhân được hướng dẫn tư thế nằm thuận lợi cho việc thực hiện thao tác thì sẽ được gây tê tại chỗ hoặc gây mê.

Bước 4: Bác sĩ dùng ống nội soi mềm có gắn camera đưa vào đường tiêu hóa trên qua đường miệng (hoặc mũi) của bệnh nhân  và đường tiêu hóa dưới qua hậu môn.

Bước 6: Khi bác sĩ nội soi phát hiện bất thường thì vùng tế bào biểu mô nghi ngờ sẽ được nhuộm màu tại chỗ. Tùy vị trí giải phẫu mà có thuốc nhuộm khác nhau như Lugol, nhuộm xanh Methylen hoặc indigo carmine hay nhuộm màu quang học.

Bước 7: Kết quả ghi nhận được sẽ thu phát trên màn hình và qua đó, bác sĩ nội soi sẽ đưa ra kết luận chẩn đoán  dựa trên hình ảnh. Kết quả này sẽ được chuyển cho bác sĩ thăm khám ban đầu để đưa ra kết luận cuối cùng.

Bước 8: Bệnh nhân được điều dưỡng đưa ra phòng chờ nghỉ ngơi trước khi nhận kết quả từ bác sĩ.

Nội soi dạ dày nhuộm màu tại MEDILPUS cho kết quả chính xác tới 90%

4. Nguy cơ gặp phải khi nội soi dạ dày nhuộm màu

Về cơ bản, nội soi dạ dày nhuộm màu không có tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên nội soi nhuộm màu vẫn có tác dụng phụ của nội soi thông thường như đau họng, đau mũi, buồn nôn, căng tức bụng,…và một vài tác dụng phụ hiếm gặp do dùng thuốc nhuộm màu như:

• Lugol iodine: có thể gây ra phản ứng dị ứng, rối loạn tiêu hóa, mất ngủ, viêm phế quản, viêm thực quản hoặc viêm dạ dày. Bệnh nhân mắc bệnh cường giáp, viêm phế quản cấp hoặc quá mẫn cảm với iot thì không nên dùng thuốc nhuộm này.
• Nhuộm xanh Methylen: có thể gây ra buồn nôn, dị ứng, khó chịu nhẹ ở dạ dày, bàng quang, làm đổi màu nước tiểu và phân. Bác sĩ khuyến cáo bệnh nhân mắc bệnh thận hoặc thiếu hụt G6PD không nên dùng xanh Methylen.

Hệ thống máy nội soi dạ dày tại MEDIPLUS an toàn, nhanh chóng

Như vậy, bài viết trên đã cung cấp những thông tin cần thiết về nội soi dạ dày nhuộm màu cho người bệnh. Hy vọng bài viết giúp người bệnh hiểu rõ hơn phương pháp nội soi nhuộm màu và chuẩn bị tốt hơn trước khi có ý định thực hiện nội soi.

Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về nội soi dạ dày, vui lòng liên hệ ngay tới hotline 1900 3366 để được giải đáp nhanh và chính xác nhất.

*** Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.

Xem thêm:

• Hướng dẫn vệ sinh ống nội soi dạ dày chuẩn quy định Bộ Y tế
• Top hình ảnh nội soi dạ dày khiến bạn phải “giật mình”
• 7 Trường hợp nhất định cần đi nội soi dạ dày