Chụp cắt lớp vi tính (CT) là gì? Chống chỉ định trường hợp nào?

Chụp cắt lớp vi tính (chụp CT) là một phương pháp hiện đại trong chẩn đoán hình ảnh được sử dụng phổ biến trong ngành Y. Chụp cắt lớp có vai hỗ trợ các bác sĩ trong chẩn đoán, điều trị và biết được mức độ tiến triển bệnh của người bệnh. Để tìm hiểu thêm về phương pháp chụp cắt lớp vi tính với quy trình diễn ra như thế nào, cần lưu ý gì khi thực hiện,… hãy cùng tham khảo bài viết dưới này nhé!

Chụp cắt lớp vi tính CT là gì?

Chụp cắt lớp là làm gì?

Chụp cắt lớp hay chụp CT là kỹ thuật sử dụng tia X để thu được các hình ảnh trong cơ thể (xương, mạch, mô mềm..) theo các vị trí, góc độ khác nhau. Từ đó các thông tin sẽ được xử lý bằng máy vi tính cho ra hình ảnh mặt cắt của bộ phận đó ở không gian hai chiều hoặc ba chiều.

Hình ảnh có độ sắc nét (độ phân giải) tùy vào thế hệ máy chụp, 4 lát cắt, 6 lát cắt hay cao hơn 64 lát cắt… lát cắt càng cao thì sẽ cho hình ảnh càng chi tiết.

Chụp cắt lớp vi tính (chụp CT) xử lý bằng vi tính

Ưu nhược điểm của chụp cắt lớp vi tính

Chụp cắt lớp vi tính là kỹ thuật thăm khám không xâm lấn, hỗ trợ chẩn đoán, phát hiện tổn thương, bệnh lý.. có nhiều ưu điểm:

• Các hình ảnh chụp rõ nét và khả năng phân giải cao với các bộ phận như mô mềm, xương nên rất lý tưởng để khảo sát các vấn đề ở xương.
• Không có hiện tượng các hình ảnh bị chồng chéo nhau.
• Thời gian thực hiện nhanh chóng, có thể phân tích sâu và cho ra hình ảnh rõ ràng nên thích hợp chỉ định cho các bệnh nhân cấp cứu và đánh giá các bộ phận di động của cơ thể: tim, gan, ruột, phổi…
• Chụp cắt lớp có thể áp dụng với các đối tượng bệnh nhân đặc biệt, có đặt các máy móc trong cơ thể như: sử dụng máy trợ thính cố định, van tim kim loại, máy móc hỗ trợ chức năng cơ thể… hay có dị vật trong cơ thể.

Bên cạnh đó, chụp cắt lớp vi tính có áp dụng công nghệ hiện đại, nhưng cũng có một vài những nhược điểm:

• Tia X mang tính chất tích lũy, có thể gây nhiễm từ mức trung bình.
• Các cơ quan có cùng độ đậm hoặc các cơ quan như: sụn khớp, dây chằng, tủy sống nếu có tổn thương có hạn chế.
• Trường hợp chụp CT có dùng thuốc cản quang, một số người bệnh có thể bị dị ứng với thuốc, xảy ra các phản ứng như: Buồn nôn và nôn, ngứa, nổi mề đay, lạnh rét run và sốt…

>>> XEM THÊM:

• Chụp X quang – Những điều bạn cần biết
• Chụp cộng hưởng từ MRI là gì?

Chống chỉ định chụp cắt lớp với trường hợp nào?

Thăm khám và tham vấn bác sĩ chuyên khoa trước khi chụp CT

Bác sĩ sẽ đưa ra thông tin và chỉ định thực hiện kỹ thuật chụp đối với các trường hợp cụ thể:

• Chẩn đoán các vấn đề về xương và khớp, gãy xương phức tạp…
• Mắc các bệnh lý: ung thư, bệnh tim, khí phế thũng hoặc các khối u… (Kỹ thuật chụp CT sẽ được bác sĩ dùng để chẩn đoán bệnh hoặc nhìn thấy những thay đổi).
• Những vết thương chảy máu bên trong do tai nạn.
• Chụp CT chẩn đoán vị trí các khối u, cục máu đông do chấn thương, nhiễm trùng…
• Thông qua kết quả chụp CT, bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch và thủ tục hỗ trợ phẫu thuật, sinh thiết và xạ trị.

Chụp cắt lớp vi tính chống chỉ định trong các trường hợp:

• Phụ nữ có thai (nhất là trong 3 tháng đầu thai kỳ) do thai chưa được hoàn thiện nên rất nhạy cảm với tia X nên có thể gây dị tật thai nhi. Chỉ chụp CT khi thực sự cần thiết và đã có tham vấn từ bác sĩ chuyên khoa.
• Các bệnh nhân dị ứng với thuốc cản quang hoặc có các bệnh lý suy gan, suy tim, suy thận độ III, IV, bệnh nhân thiểu niệu, người bị mất nước nặng, dị ứng với Iodine.

Quy trình chụp cắt lớp (CT)

Những lưu ý trước khi chụp

• Với những trường hợp phụ nữ đang có thai (nhất trong giai đoạn 3 tháng đầu) cần báo cho y tá và bác sĩ để cân nhắc, lựa chọn phương pháp chẩn đoán phù hợp. Các trường hợp bị suy gan, thận hoặc tim cũng như tiền sử dị ứng với thuốc cản quang cần thông báo và bàn lại với bác sĩ.
• Nếu phải tiêm thuốc cản quang để thực hiện chụp cắt lớp vi tính bệnh nhân cần nhịn ăn trước đó khoảng từ 4 – 6 tiếng và uống nước vừa phải trước khi chụp khoảng 2 giờ.
• Khi chuẩn bị vào chụp, người bệnh cần cởi bỏ toàn bộ các vật bằng kim loại trên người như: vòng, trang sức, kính, kẹp tóc, máy trợ thính… Tùy từng vị trí chụp mà người bệnh sẽ được yêu cầu cởi bỏ quần áo, sử dụng quần áo chuyên dụng ở cơ sở y tế đó.

Trong quá trình chụp

• Kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn người bệnh nằm ở tư thế phù hợp với vị trí khám trên bàn máy chụp CT.
• Người bệnh cần phải nằm yên trong khi thực hiện. Nên nín thở khi chụp bụng và ngực theo hướng dẫn của kỹ thuật viên.
• Quá trình chụp thường kéo dài 3-5 phút. Với những trường hợp đặc biệt kéo dài từ 15-30 phút sẽ được các nhân viên y tế giải thích và hướng dẫn rõ ràng.

Nhận kết quả chụp CT

Kết quả chụp CT có thể được trả trong vòng 30-60 phút. Sau đó, bác sĩ sẽ giải thích kết quả và chẩn đoán tình trạng cơ quan bộ phận của người bệnh. Đồng thời, người bệnh sẽ được tư vấn hướng điều trị hợp lý cho bệnh nhân.

Chụp cắt lớp ở những bộ phận nào?

Chụp CT đầu, sọ não

Chụp CT đầu chẩn đoán sớm nhiều bệnh lý

Chụp CT đầu giúp bác sĩ thấy được hình ảnh hai hoặc ba chiều về vùng đầu bệnh nhân, từ đó thăm khám, chẩn đoán tình trạng của hộp sọ, xoang, não, hốc mắt.

Chụp CT đầu giúp phát hiện và chẩn đoán bệnh khi có các dấu hiệu sức khỏe bất thường như: chóng mặt, ngất xỉu, nhức đầu, thị lực hay thính giác suy giảm… Đồng thời bệnh nhân vào viện với các chấn thương ở vùng đầu do tai nạn, chấn thương động mạnh… cũng được đề xuất chụp CT đầu.

Chụp CT phổi

Chụp CT phổi là sử dụng tia X để thu được các hình ảnh dưới dạng 2D hoặc 3D của phổi bệnh nhân, từ đó giúp bác sĩ thăm khám, chẩn đoán các bất thường, tổn thương ở phổi người bệnh.

Bác sĩ thường chỉ định kỹ thuật này cho bệnh nhân khi có dấu hiệu sức khỏe bất thường và thuộc nhóm đối tượng: những người độ tuổi trung niên và có thói quen hút thuốc thường xuyên, lâu năm. Những người sống trong môi trường bụi bẩn, nhiều ô nhiễm chất phóng xạ và các chất độc hóa học.

Các đối tượng vào viện với các chấn thương ở vùng ngực; các bệnh nhân có các triệu chứng như tức ngực khó thở, ho ra máu không rõ nguyên nhân; hoặc người bệnh bị các bệnh lý liên quan đến phổi như viêm phổi, viêm phế quản,… Chụp CT phổi có thể phát hiện và quản lý ung thư phổi ở giai đoạn sớm.

Chụp CT bụng

Chụp CT bụng là kỹ thuật giúp bác sĩ phát hiện và chẩn đoán tình trạng của các cơ quan (túi mật, gan, tụy, thận và một số vấn đề như sỏi thận, viêm bể thận…) mạch máu, cơ trong bụng; qua đó xem xét có chấn thương hay bệnh lý, ung thư (ung thư đại tràng, ung thư gan, ung thư buồng trứng…) để đưa ra tư vấn và phương hướng chữa trị phù hợp nhất.

Bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện kỹ thuật chụp CT bụng trong các trường hợp như: đau bụng nguyên nhân không rõ, sờ thấy các khối u, cứng bất thường vùng bụng hoặc bị tai nạn chấn thương ở vùng bụng. Bệnh nhân nghi ngờ bị các bệnh lý vùng bụng: u gan, viêm gan, sỏi mật, tắc đường mật, viêm, sỏi hệ niệu, u xơ tử cung…

Kỹ thuật CT cắt lớp có những loại nào?

Kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính, kỹ thuật số với trang thiết bị được nâng cấp, không chỉ dừng lại ở 32, 64 lát cắt. Chụp cắt lớp càng nhiều lát cắt, hình ảnh cho ra sẽ có độ chi tiết hơn, đa dạng góc nhìn về bộ phận được chụp, điều này giúp các bác sĩ sàng lọc và chẩn đoán bệnh đưa ra liệu trình điều trị thích hợp.

Chụp cắt lớp 32 dãy

Kỹ thuật chụp cắt lớp 32 dãy phù hợp khi người bệnh có các dấu hiệu nghi ngờ liên quan đến các bệnh lý ở sọ não, xoang, ngực, bụng và cột sống.

Chụp cắt lớp 64 dãy

Kỹ thuật chụp CT 64 dãy hiện đại, nhiều chức năng vượt trội hơn chụp CT 32 dãy. Kỹ thuật này có thể chụp nhiều lát cắt trong thời gian ngắn, với hình ảnh rõ nét và không bỏ qua tổn thương nhỏ tại các nơi trên cơ thể như xương, mạch máu, mô mềm…

Vậy nên thường được chỉ định ở các khu vực cần đánh giá sâu, các vấn đề chấn thương ở: khu vực ngực, đầu – mặt – cổ, chấn thương xương khớp, bệnh lý về tim, chấn thương vùng bụng,… hoặc các bệnh về ung thư mới khởi phát.

Chụp cắt lớp 128 dãy

Chụp CT 128 dãy là hệ thống chụp CT hai đầu bóng cao cấp hiện nay. Với tốc độ chụp rất nhanh trong một thời gian ngắn và tái tạo đến 768 lát cắt giúp đánh giá được những tổn thương rất nhỏ mà chụp CT thông thường không phát hiện được ra, đặc biệt với các bệnh lý ung thư, tim mạch, nhi khoa.

Khả năng chụp rõ, sắc nét với tốc độ chụp nhanh và thời gian ngắn nên rất phù hợp với đối tượng là người cao tuổi, trẻ em và người cấp cứu khi không cần phải nín thở lâu khi thực hiện kỹ thuật. Đồng thời, với công nghệ máy móc rất hiện đại, chụp cắt lớp 128 dãy giúp giảm thiểu đáng kể liều tia X ảnh hưởng đến cơ thể người chụp.

>>> Xem chi tiết: Chụp cắt lớp 128 lát cắt REVOLUTION EVO

Chụp cắt lớp 256 dãy

Công nghệ chụp cắt lớp hiện đại, có những ưu điểm rất nổi trội như:

• Giảm đến 80-82% liều chiếu xạ lên người bệnh do có tích hợp phần mềm giảm phóng xạ tiên tiến.
• Thời gian chụp nhanh nên rất hữu ích với các ca bệnh cấp cứu.
• Hình ảnh rất rõ nét, chụp được nhiều cơ quan và đặc biệt ứng dụng cao với các bệnh lý về tim mạch.

Tuy nhiên bên cạnh đó chụp cắt lớp 256 dãy lại khó phát hiện các tổn thương ở sụn, dây chằng, tủy sống và cần được hỗ trợ thêm các kỹ thuật khác để đưa ra chẩn đoán chính xác.

Những vấn đề và câu hỏi bạn quan tâm về chụp CT

Chụp cắt lớp có nguy hiểm không?

Chụp cắt lớp tác động tia X, cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ

Việc chụp cắt lớp vi tính là sử dụng tia phóng xạ và có thể gây khả năng nhiễm xạ, tuy nhiên nguy cơ nhiễm xạ rất nhỏ nếu chỉ chụp một lần; nguy cơ này có thể tăng lên nếu người bệnh phải chụp CT nhiều lần nên cần tự ý thức và tuân thủy nghiêm ngặt theo chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt với trẻ em.

Hơn nữa, hiện nay, công nghệ máy móc rất hiện đại và tiên tiến, có nhiều phần mềm hỗ trợ làm giảm liều chiếu xạ lên người bệnh nhân, cũng như lượng tia X thấp và trong ngưỡng giới hạn cho phép nên người bệnh cũng yên tâm hơn về vấn đề phơi nhiễm phóng xạ này.

Chụp cắt lớp có gây ảnh hưởng ít nhiều tới thai nhi, đặc biệt khi mẹ đang trong ba tháng đầu của thai kỳ (do thai đang trong giai đoạn hình thành ban đầu, chưa hoàn thiện nên có thể gây dị tật thai nhi).

Bởi vậy, phụ nữ đang nghi mình có thai hoặc đang mang bầu, cần thông báo và trao đổi kỹ hơn với bác sĩ để nghe tư vấn và lựa chọn đúng đắn, an toàn cho cả mẹ và bé.

Những lưu ý khi chụp cắt lớp

Trước khi chụp cắt lớp, người bệnh cần báo rõ ràng với bác sĩ tình trạng sức khỏe, tiền sử dị ứng hoặc đặc biệt với phụ nữ nghi hoặc đang có thai để bác sĩ xem xét, tư vấn có nên cho sử dụng thuốc cản quang hay không (nếu cần dùng khi thực hiện).

Đối tượng khám là trẻ nhỏ cần đi kèm người lớn để hỗ trợ khi cần.

Trước khi chụp cần tháo bỏ toàn bộ các vật dụng kim loại, trang sức trên người, cung như thay đồ khi được yêu cầu. Tùy thuộc từng nơi kiểm tra và theo lời dặn của bác sĩ mà bệnh nhân nên nhịn ăn từ 4-6 tiếng trước khi chụp.

Trong lúc chụp, bệnh nhân cần nằm yên, hạn chế sự dịch chuyển của cơ thể và có thể cần phải nín thở theo hướng dẫn của kỹ thuật viên.

Chụp cắt lớp vi tính ở đâu uy tín, chất lượng?

Tổ hợp y tế MEDIPLUS trang bị máy chụp cắt lớp vi tính 128 lát cắt/vòng quay thuộc hãng REVOLUTION EVO hàng đầu của GE, Mỹ  cho hình ảnh chụp sắc nét, đảm bảo đem đến cho khách hàng dịch vụ chất lượng cho người bệnh.

Đồng thời, với sự quy tụ của các bác sĩ và chuyên gia y tế có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao và nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại các bệnh viện lớn sẽ giúp chẩn đoán chính xác, phát hiện kịp thời và có phương pháp điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân.

Để biết thêm chi tiết về dịch vụ chụp cắt lớp vi tính và đăng ký trải nghiệm dịch vụ khách hàng vui lòng liên hệ tới hotline: 1900 3366 để được hỗ trợ và tư vấn chi tiết từ các bác sĩ chuyên khoa.

*Bài viết mang tính tham khảo thêm, không thay thế việc chẩn đoán y khoa!