Bàn chân bẹt: 2 Nguyên nhân và 3 cách chữa

Bàn chân bẹt, còn được gọi là vòm bàn chân sụp xuống, khiến toàn bộ lòng bàn chân chạm đất, dẫn đến khó chịu và biến chứng nếu không được xử lý đúng cách. Điều trị sớm tình trạng này có thể ngăn ngừa các vấn đề về lâu dài và duy trì sức khỏe tổng thể của bàn chân. Hãy cùng Mediplus đi sâu vào các chi tiết cụ thể, bao gồm nguyên nhân, các loại, chẩn đoán và các lựa chọn điều trị.

1. Bàn chân bẹt là gì? Những ai có nguy cơ cao mắc bệnh?

Bàn chân bẹt xảy ra khi vòm bàn chân không phát triển bình thường. Điều này khiến toàn bộ lòng bàn chân tiếp xúc với mặt đất. Tình trạng này có thể xuất hiện khi trẻ mới sinh hoặc phát triển theo thời gian do nhiều yếu tố khác nhau. Các triệu chứng phổ biến bao gồm đau vòm hoặc gót chân, sưng dọc theo bên trong mắt cá chân và khó đứng trên đầu ngón chân.

Vòm chân sụp xuống có thể dẫn đến một số vấn đề, bao gồm cả tình trạng đau nhức, khi bàn chân lăn vào trong quá mức. Điều này có thể gây căng thẳng cho mắt cá chân, đầu gối và hông, dẫn đến khó chịu và chấn thương tiềm ẩn. Các vấn đề về bàn chân phẳng cũng có thể ảnh hưởng đến tư thế và dáng đi, khiến các hoạt động hàng ngày trở nên khó khăn.

Bàn chân bẹt xảy ra khi vòm bàn chân tiếp xúc trực tiếp với mặt đất

Hội chứng bàn chân bẹt ở người lớn và trẻ em đều có thể xảy ra với một số trường hợp có nguy cơ cao dễ bị mắc bệnh bao gồm người bị thừa cân, béo phì; phụ nữ đang mang thai; người bị mắc bệnh đái tháo đường; người bị viêm hoặc rách gân ở vùng cổ chân do hoạt động với cường độ cao trong thời gian dài. 

2. Phân loại bàn chân bẹt

Tình trạng bàn chân bẹt sẽ bao gồm các loại sau: 

• Linh hoạt: Đây là loại bàn chân bẹt phổ biến nhất. Khi không đứng, bạn có thể nhận thấy các đường cong ở bàn chân. Khi đứng hoặc dồn trọng lượng lên bàn chân, các vòm sẽ biến mất. Tình trạng này có thể tồn tại từ thời thơ ấu hoặc thanh thiếu niên và trở nên trầm trọng hơn theo thời gian do gân và dây chằng bị căng, rách hoặc sưng.
• Bàn chân cứng:  Với bàn chân phẳng cứng, một số người sẽ không có vòm và các khớp cứng. Bàn chân phẳng cứng thường xuất hiện ở tuổi trưởng thành và trở nên tệ hơn theo tuổi tác. Tình trạng này có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bàn chân, gây đau và hạn chế khả năng vận động của bàn chân.
• Bàn chân bẹt ở người lớn: Tình trạng này có thể do gân chân bị rách, dẫn đến vòm chân bị sập đột ngột và gây đau đớn.  

3. 2 Nguyên nhân dị tật bàn chân bẹt

Dị tật bàn chân bẹt do hai nguyên nhân chính gây ra đó là do di truyền và do bệnh lý. Di truyền là một yếu tố rất quan trọng và một số người bị bàn chân bẹt từ khi còn nhỏ, đặc biệt nguy cơ mắc sẽ cao hơn khi có bố hoặc mẹ đã từng bị hội chứng này. 

Ngoài ra bàn chân bẹt cũng do các yếu tố bệnh lý gây ra.Ở một số người, tình trạng này phát triển theo thời gian do lão hóa, béo phì, chấn thương hoặc hao mòn ở bàn chân. Một số tình trạng như viêm khớp dạng thấp và tiểu đường cũng có thể góp phần gây ra tình trạng bàn chân bẹt.

Bàn chân bẹt có thể do yếu tố di truyền

4. Triệu chứng bàn chân bẹt thường gặp

Hầu hết mọi người không có triệu chứng liên quan đến bàn chân bẹt. Nhưng một số người bị bàn chân bẹt bị đau chân, đặc biệt là ở gót chân hoặc vùng vòm. Đau có thể nặng hơn khi hoạt động và có thể bị sưng dọc theo bên trong mắt cá chân. Một số dấu hiệu bàn chân bẹt thường gặp hơn bao gồm: 

• Đau dọc theo đường đi của gân cơ chày sau nằm ở bên trong bàn chân và mắt cá chân. Điều này có thể liên quan đến tình trạng sưng ở bên trong mắt cá chân.
• Đau nặng hơn khi hoạt động. Các hoạt động cường độ cao hoặc có tác động mạnh, chẳng hạn như chạy, có thể rất khó khăn. Một số bệnh nhân có thể gặp khó khăn khi đi bộ hoặc thậm chí đứng trong thời gian dài.
• Khi bàn chân sụp xuống, xương gót chân có thể dịch chuyển vị trí và gây áp lực lên xương mắt cá chân bên ngoài (xương mác). Điều này có thể gây đau ở bên ngoài mắt cá chân. Viêm khớp ở gót chân cũng gây ra tình trạng đau tương tự.
• Bệnh nhân bị chấn thương cũ hoặc viêm khớp ở giữa bàn chân có thể có các cục xương đau ở trên và bên trong bàn chân. Những cục xương này khiến việc đi giày trở nên rất khó khăn. Thỉnh thoảng, các gai xương lớn đến mức chèn ép các dây thần kinh có thể dẫn đến tê và ngứa ran ở trên và xuống các ngón chân.
• Người bị tiểu đường bị sưng hoặc nổi một cục u lớn ở dưới lòng bàn chân. Vì cảm giác của họ bị ảnh hưởng, họ có thể không cảm thấy bị đau. Tuy nhiên cục u lớn có thể gây ra các vấn đề về da và gây loét (các vết loét không lành) có thể tiến triển nặng hơn nếu không sử dụng giày dép phù hợp dành cho người tiểu đường.

Bàn chân bẹt làm tăng áp lực lên gót chân và gây tình trạng đau nhức

5. Phát hiện và chẩn đoán dị tật bàn chân bẹt thế nào?

Chẩn đoán bàn chân bẹt bao gồm khám sức khỏe và trong một số trường hợp các bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm hình ảnh. Bác sĩ sẽ quan sát bàn chân bạn khi đứng và đi, kiểm tra các dấu hiệu của tình trạng quá mức và sụp vòm chân. Họ cũng có thể hỏi về bất kỳ cơn đau hoặc khó chịu nào mà bạn gặp phải.

Các xét nghiệm hình ảnh bàn chân bẹt như chụp X-quang, MRI hoặc CT có thể cung cấp cái nhìn chi tiết về cấu trúc của bàn chân. Các xét nghiệm này giúp xác định bất kỳ vấn đề tiềm ẩn nào, chẳng hạn như dị tật xương hoặc các vấn đề về khớp, có thể góp phần gây ra bàn chân bẹt. Đánh giá chức năng, bao gồm các xét nghiệm để đánh giá phạm vi chuyển động và sức mạnh của bàn chân, cũng có thể hữu ích.

Chẩn đoán chính xác là rất quan trọng để xây dựng một kế hoạch điều trị hiệu quả. Tham khảo ý kiến ​​của một chuyên gia, đặc biệt là những người có kinh nghiệm trong điều trị vòm chân bị sụp, để đảm bảo đánh giá toàn diện. 

6. 3 Cách chữa, điều trị chứng bàn chân bẹt

Thông thường, việc điều trị là không cần thiết, đặc biệt nếu bàn chân bẹt không gây ra bất kỳ triệu chứng hoặc đau đớn nào. Nếu bạn bị đau, bác sĩ có thể đề xuất các phương pháp điều trị bao gồm: 

Sử dụng đế chỉnh hình bàn chân

Đế chỉnh hình là một trong những phụ kiện phổ biến được sử dụng nhiều nhất để điều chỉnh dáng đi bàn chân bẹt ở trẻ em. Phương pháp này vừa đảm bảo an toàn, ngăn các biến chứng nguy hiểm mà còn đem lại hiệu quả điều trị cao. Nhược điểm duy nhất của phương pháp này đó là sẽ tốn rất nhiều thời gian. Và bố mẹ sẽ cần phát hiện bệnh sớm để có thể chữa trị kịp thời cho bé cũng như không để lại biến chứng nguy hiểm. 

Đế chỉnh hình là phương pháp an toàn để điều trị bàn chân bẹt cho trẻ

Đế chỉnh hình sẽ được thiết kế dành riêng cho từng kích thước bàn chân của mỗi người bệnh và được đặt vào giày hoặc dép của bé. Bé sẽ đi mỗi ngày để tái tạo lại vòm bàn chân và nâng đỡ chân tốt hơn. 

Bé trong độ tuổi từ 3-7 tuổi nếu thường xuyên sử dụng đế chỉnh hình sẽ giúp vòm chân được tái tạo hiệu quả. Và theo thời gian thì phương pháp này sẽ giúp cấu trúc chân của bé về lại vị trí ban đầu. Với các bé từ 7-12 tuổi thì hiệu quả điều trị sẽ thấp hơn và thời gian chữa trị cũng lâu hơn. 

Các bài tập dành cho người bệnh bàn chân bẹt

Một số bài tập dành cho người bị bàn chân bẹt như co giãn gót chân, nâng vòm chân hoặc lăn chân với bóng có thể hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả. Nhưng biện pháp này sẽ không mang lại kết quả tốt nếu điều trị đơn lẻ. Và thay đó thì người bệnh cần kết hợp các bài tập với phương pháp khác như dùng đế chỉnh hình bàn chân. 

Một số bài tập mà bạn có thể áp dụng để cải thiện hình dạng bàn chân là: 

• Bài tập kéo giãn phần gót chân:
  • Bố mẹ giúp trẻ thực hiện bài tập với tư thế đứng đối diện với bức tường để bắt đầu
  • Đặt một tay của bé lên tường sao cho tay ngang với tầm mắt
  • Một chân đưa ra phía sau và luôn giữ cho gót chân chạm đất
  • Từ từ khuỵu chân trước xuống đến khi thấy căng ở phần chân sau
  • Giữ nguyên tư thế trong khoảng 30 giây và tiếp tục tập thêm khoảng 9 lần nữa
  • Mỗi ngày bố mẹ cho trẻ thực hiện từ 2-3 lần và luôn giữ thẳng lưng khi tập. 
• Bài tập với bóng nhỏ
  • Bố mẹ chuẩn bị cho bé một chiếc ghế và lựa chọn bóng gai hoặc bóng tennis
  • Cho trẻ ngồi lên ghế, đặt quả bóng dưới một lòng bàn chân
  • Để bé dùng vòm chân và lăn bóng qua lại
  • Thực hiện động tác 3 phút sau đó lặp lại với chân còn lại
  • Giữ cho trẻ ngồi thẳng lưng khi thực hiện động tác. 

Bài tập lăn bóng nhỏ, giúp cải thiện tình trạng bệnh

Phẫu thuật cải thiện bàn chân bẹt

Trong một vài trường hợp nếu điều trị nội khoa không thành công hoặc tác hại của bàn chân bẹt ảnh hưởng tới người bệnh quá lớn thì bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp phẫu thuật để giúp khôi phục hình dạng chân vốn có. Với phẫu thuật thì sẽ bao gồm cả các trường hợp trẻ dưới 7 tuổi khi không đáp ứng được với điều trị nội khoa. 

Loại phẫu thuật và quá trình phục hồi sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bàn chân bẹt. Nó có thể bao gồm việc tái tạo gân và dây chằng với việc căn chỉnh lại xương bàn chân hoặc trong trường hợp nghiêm trọng, là sự hợp nhất của xương bàn chân sau. 

7. 3 Lưu ý để phòng ngừa bàn chân bẹt 

Ngoài các phương pháp kể trên thì người bệnh có thể áp dụng các cách điều trị bàn chân bẹt tại nhà để phòng ngừa tình trạng này. 

Ăn uống

Xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ chất là rất quan trọng để cơ thể nói chung và hệ cơ xương, dây chằng khỏe mạnh nói riêng. Khi bị thiếu hụt dưỡng chất, đặc biệt ở trẻ nhỏ sẽ khiến cho bàn chân và dây chằng bị suy yếu, từ đó làm hình thành nên chứng bàn chân bẹt. 

Ngoài ra, có chế độ ăn uống phù hợp cũng sẽ hạn chế tình trạng béo phì, dư thừa cân nặng, làm giảm áp lực lên bàn chân và giảm đau hiệu quả. 

Xây dựng chế độ ăn uống phù hợp, giàu dinh dưỡng

Sinh hoạt, nghỉ ngơi

Để phòng ngừa tình trạng bàn chân bẹt, bạn nên tránh những hoạt động mạnh, thay vào đó vận động nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe, tập yoga vào cuối ngày để cải thiện sức khỏe. Đồng thời, có một chế độ nghỉ ngơi phù hợp cũng sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, lấy lại tinh thần sau một ngày dài. 

Thể dục, thể thao phù hợp cơ địa

Tập thể dục cũng rất quan trọng để ngăn ngừa và điều trị chứng bàn chân bẹt. Tăng cường cơ ở bàn chân và cẳng chân có thể giúp hỗ trợ vòm và giảm nguy cơ sụp vòm chân. Các bài tập đơn giản như nhặt bi bằng ngón chân hoặc lăn bóng dưới chân có thể giúp cải thiện trương lực cơ và sức mạnh. Các bài tập kéo giãn cho bàn chân và cẳng chân cũng có thể mang lại nhiều hiệu quả. 

Hiểu và kiểm soát bàn chân bẹt là điều cần thiết để duy trì sức khỏe tổng thể của bàn chân và chất lượng cuộc sống. Chẩn đoán sớm và điều trị thích hợp có thể ngăn ngừa biến chứng và cải thiện sự thoải mái cho cả trẻ nhỏ và người lớn. 

**Lưu ý: Bài viết kiến thức tổng hợp, không thay thế cho khám với bác sĩ.