Các bệnh về cột sống: 10 bệnh thường gặp và cách điều trị

Cập nhật 25/12/2024

333

•

Facebook

Twitter

MỤC LỤC

Các bệnh về cột sống rất phong phú và hầu hết đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sinh hoạt của người bệnh. Nếu không được chữa trị đúng lúc, chúng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Vậy các bệnh về cột sống phổ biến hiện nay là gì? Cách chữa đau cột sống lưng tại nhà ra sao? Hãy cùng Tổ hợp Y tế Mediplus tìm hiểu trong bài viết sau.

1. Bệnh về cột sống là gì?

Cột sống là một chuỗi xương hình trụ nằm dọc theo lưng, ngăn cách bởi các đĩa đệm. Nó đóng vai trò quan trọng như trụ đỡ, giúp chống chịu sức nặng của cơ thể, hỗ trợ việc di chuyển, xoay người và định hình vóc dáng.

Bệnh về cột sống (hay đau lưng) là bệnh phổ biến, xảy ra ở khoảng 80% người dân do nhiều bệnh khác nhau như: các bệnh thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, vẹo cột sống, đau thần kinh tọa,…

Hình ảnh xương cột sống bị bệnh

2. Tổng hợp 10 bệnh lý cột sống phổ biến hiện nay

Dưới đây là danh sách 10 bệnh lý cột sống phổ biến hiện nay:

Thoái hóa cột sống

Thoái hóa cột sống là một bệnh lý mạn tính, tiến triển chậm theo thời gian. Mức độ bị đau cột sống lưng giữa tăng dần, khiến người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt. Cột sống có thể bị biến dạng mà không kèm theo tình trạng viêm. Bệnh gây tổn thương như thoái hóa sụn khớp, đĩa đệm và các thay đổi tại xương dưới sụn cùng màng hoạt dịch.

Triệu chứng phổ biến gồm đau âm ỉ vùng cột sống, đau mang tính chất cơ học (tăng khi vận động, giảm khi nghỉ ngơi), cứng cột sống và đau lưng sau khi thức dậy. Ở giai đoạn nặng, người bệnh có thể đau liên tục và cảm nhận tiếng lụp cụp khi cử động.

Hẹp ống sống

Tình trạng này xảy ra khi ống sống bị thu hẹp do nhiều nguyên nhân khác nhau, dẫn đến chèn ép lên tủy sống và các rễ thần kinh. Các triệu chứng của bệnh rất phong phú, phụ thuộc vào vị trí và mức độ hẹp của ống sống.

Biểu hiện có thể từ nhẹ đến nặng, bao gồm tê vai, đau cổ, đau lưng, và đau lan xuống hai chân, kèm theo cảm giác dị cảm (tê, run), thậm chí có nguy cơ liệt (liệt nửa thân dưới hoặc liệt tứ chi). Bệnh cũng có thể gây rối loạn cơ tròn, bí tiểu và nhiều vấn đề khác.

Bệnh hẹp ống sống

Viêm cứng khớp cột sống

Viêm cứng khớp cột sống là một tình trạng viêm tại các khớp của cột sống, gây ra những cơn đau lưng kéo dài, đặc biệt vào ban đêm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ và chất lượng sống của người bệnh.

Nguyên nhân cụ thể của bệnh vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng nó thường xuất hiện trong độ tuổi từ 15 đến 30, với tỷ lệ nam giới mắc bệnh cao hơn. Ngoài ra, viêm cứng khớp cột sống còn có yếu tố di truyền, làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở những người có tiền sử gia đình bị bệnh này.

Viêm cột sống dính khớp

Bệnh viêm cột sống dính khớp là một tình trạng mãn tính, đặc trưng bởi cơn đau và tổn thương tại các khớp cùng chậu, cột sống và khớp chi dưới. Tình trạng này có thể dẫn đến sự dính lại của một số đốt sống, gây sưng và khó khăn trong việc vận động, đồng thời gây ra các biến dạng như gù lưng, vẹo cột sống và có thể dẫn đến tàn phế.

Ngoài ra bệnh còn có thể ảnh hưởng đến các khớp khác trong cơ thể, chẳng hạn như khớp háng, khớp gối và bàn chân, cũng như tác động đến các cơ quan nội tạng như tim, gan và phổi.

Đau thần kinh toạ

Đau thần kinh tọa là hiện tượng đau lan tỏa theo dây thần kinh tọa, bắt đầu từ vùng lưng dưới, đi qua hông, mông và kéo dài xuống chân. Tình trạng này thường chỉ tác động đến một bên của cơ thể.

Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa chủ yếu là do thoát vị đĩa đệm ở vùng cột sống thắt lưng. Các đốt sống được ngăn cách bởi những đĩa tròn cùng với các mô liên kết, và khi một đĩa bị mòn do chấn thương hoặc sử dụng lâu dài, trung tâm của nó có thể bị đẩy ra ngoài. Ngoài ra, tình trạng hẹp ống sống hoặc các vấn đề liên quan đến xương cột sống cũng có thể chèn ép vào dây thần kinh, gây ra triệu chứng viêm, đau nhức và tê bì ở chân.

Bệnh đau thần kinh toạ

Khối u cột sống

U cột sống là những khối mô bất thường xuất hiện bên trong hoặc xung quanh tủy sống và cột sống. Khi các tế bào này phát triển và phân chia không kiểm soát, chúng có thể hình thành khối u trong tủy sống, có thể là khối u lành tính hoặc ác tính.

U nguyên phát xuất phát từ tủy sống hoặc cột sống, trong khi u thứ phát hay u di căn là kết quả của tế bào ung thư từ các cơ quan khác di chuyển đến cột sống. Các khối u ở cột sống được phân loại theo vị trí, bao gồm cột sống cổ, cột sống ngực và cột sống thắt lưng – cùng. Chúng cũng được chia thành ba nhóm chính theo vị trí, bao gồm u trong màng cứng – ngoài tủy, u nội tủy và u ngoài màng cứng.

Vẹo cột sống

Vẹo cột sống là tình trạng cột sống bị cong bất thường sang một bên, thay vì thẳng. Tình trạng này có thể dẫn đến việc đầu nghiêng sang một bên, làm cho hai vai và hông trở nên mất cân đối, với một bên cao hơn bên kia. Bên cạnh đó, vẹo cột sống cũng có thể ảnh hưởng đến lồng ngực và lưng, khiến chúng không đều nhau.

Khi tình trạng cong vẹo trở nên nghiêm trọng, nó có thể cản trở chức năng của tim và phổi, dẫn đến các vấn đề như suy tim và khó khăn trong việc hô hấp, có thể gây ra cảm giác thở ngắn và đau ngực.

Mặc dù phần lớn các trường hợp vẹo cột sống không gây đau, nhưng một số loại đau cột sống lưng trên có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày. Đồng thời, đau lưng cũng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Do đó, người bệnh cần đến các cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán chính xác.

Bệnh vẹo cột sống

Gù cột sống

Gù cột sống là tình trạng biến dạng của cột sống, đốt sống lưng bị lồi lên, xảy ra khi ít nhất ba đốt sống liên tiếp tạo thành một góc lớn hơn 5 độ với thân đốt sống. Nếu độ cong vượt quá 45 độ, đây được coi là một hiện tượng nghiêm trọng và bất thường.

Chấn thương tủy sống

Các mảnh xương gãy có thể gây tổn thương trực tiếp đến tủy sống hoặc gây áp lực, dẫn đến sự gia tăng áp lực trong ống tủy. Các triệu chứng lâm sàng sẽ thay đổi tùy theo mức độ và vị trí của tổn thương. Người bệnh có thể gặp một số đặc điểm của chấn thương tủy sống như:

Yếu liệt ở một hoặc nhiều nhóm cơ ở tay hoặc chân.
Mất cảm giác hoàn toàn hoặc một phần ở các khu vực liên quan, cùng với cảm giác tê bì hoặc dị cảm.
Đau tại vùng cột sống cổ hoặc lưng.
Tiểu không tự chủ.
Thay đổi không bình thường về huyết áp.
Thay đổi không bình thường về nhiệt độ cơ thể.

Thoát vị đĩa đệm

Bệnh xảy ra khi nhân nhầy của đĩa đệm cột sống bị lệch khỏi vị trí bình thường, xuyên qua dây chằng và gây áp lực lên các rễ thần kinh, dẫn đến cảm giác đau đớn và tê bì. Thoát vị đĩa đệm thường là hệ quả của chấn thương hoặc sự thoái hóa, rách, nứt của đĩa đệm, có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trong cột sống.

Người bệnh thường trải qua cơn đau lan từ vùng thắt lưng xuống chân (đau thần kinh tọa), và tình trạng thoát vị đĩa đệm khiến đốt sống lưng bị thâm đến bầm tím là phổ biến.

Bệnh thoát vị đĩa đệm

3. 4 Nguyên nhân gây bệnh về cột sống

Dưới đây là 4 nguyên nhân chính gây ra các vị trí đau cột sống:

Do căng thẳng, quá tải

Các bệnh lý liên quan đến cột sống gây đau lưng thường xuất phát từ sự căng giãn quá mức hoặc chấn thương ở những bộ phận như:

Co thắt cơ quanh cột sống.
Chấn thương cột sống do gãy xương hoặc ngã.

Những hoạt động có thể dẫn đến tình trạng căng giãn, hoặc co thắt cơ thường xảy ra khi người bệnh cố gắng nâng vật nặng một cách không đúng cách hoặc tập thể dục quá sức. Điều này khiến cho các bộ phận phải gồng cứng để chịu áp lực, sau đó bị giãn ra một cách đột ngột, dẫn đến cảm giác đau nhức.

Do bất thường cấu trúc

Tình trạng dị dạng kéo dài hoặc tổn thương cấp tính về cấu trúc có thể làm thay đổi hoạt động sinh lý của cột sống, từ đó dẫn đến đau lưng. Các dạng bất thường cấu trúc của cột sống bao gồm:

Vỡ đĩa đệm: Đĩa đệm có chức năng như một lớp đệm giữa các đốt sống, giúp chúng linh hoạt và có khả năng uốn cong. Khi bị chấn thương mạnh ở lưng, đĩa đệm có thể bị vỡ, tạo áp lực lên rễ thần kinh, gây ra cảm giác đau lưng có thể lan xuống mông và đùi.
Thoát vị đĩa đệm cột sống: Do vận động quá mức hoặc quá trình lão hóa, đĩa đệm có thể bị di lệch, chèn ép lên tủy sống. Khi dây thần kinh ở vùng thắt lưng bị ảnh hưởng, người bệnh có thể cảm nhận cơn đau thần kinh tọa, bắt đầu từ mông lan xuống phía sau chân, gây tê bì, mất cảm giác, và rối loạn đại tiểu tiện.
Viêm khớp: Tình trạng này có thể gây ra các vấn đề tại khớp hông, lưng dưới và nhiều khu vực khác. Viêm có thể làm thu hẹp không gian quanh tủy sống, dẫn đến hội chứng hẹp ống sống.
Biến đổi độ cong của cột sống: Khi độ cong tự nhiên của cột sống bị thay đổi trong thời gian dài mà không được điều chỉnh hợp lý, sẽ gây ra sự mất thăng bằng cho các cơ, dây chằng và đĩa đệm. Biến chứng nghiêm trọng có thể dẫn đến cong vẹo cột sống vĩnh viễn, gây đau nhức kéo dài và khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.
Thoái hóa cột sống: Theo thời gian, sự thoái hóa đĩa đệm do tuổi tác và các vi chấn thương lặp lại có thể dẫn đến thay đổi cấu trúc và giảm khả năng chịu áp lực của cột sống, gây đau lưng. Trong giai đoạn nặng, sự hình thành gai xương có thể gây hẹp ống sống, chèn ép rễ thần kinh, dẫn đến đau lưng và rối loạn chức năng thần kinh ở chân.

Nguyên nhân gây bệnh về cột sống do bất thường cấu trúc

Do tập luyện nặng và sinh hoạt sai tư thế

Tình trạng đau lưng ở cột sống có thể xuất phát từ các hoạt động hàng ngày nặng nhọc hoặc tư thế không đúng như:

Ngồi với tư thế gù lưng hoặc để chân chéo nhau.
Vặn xoắn cột sống quá mức trong quá trình tập luyện.
Nâng, đẩy, kéo hoặc mang vác đồ vật nặng một cách không hợp lý.
Đeo cặp, túi xách hoặc balo nặng lệch về một bên.
Thường xuyên đứng hoặc ngồi trong thời gian dài mà không nghỉ ngơi.
Kéo cổ về phía trước liên tục, chẳng hạn như khi làm việc với máy tính hoặc lái xe.
Sử dụng nệm cứng mà không có sự nâng đỡ hợp lý cho cơ thể, làm cho cột sống không thẳng.

Một số nguyên nhân khác

Xẹp đốt sống: Mỗi đốt sống có hình dạng như một hình trụ, bên trong chứa mô xương xốp. Khi bị chấn thương nặng, đốt sống có thể bị xẹp, làm thay đổi toàn bộ cấu trúc cột sống. Ngoài ra, tình trạng này cũng có thể xảy ra do loãng xương, dẫn đến gù vẹo cột sống ở người cao tuổi.
Ung thư cột sống: Các khối u hình thành trên cột sống có thể chèn ép dây thần kinh, gây ra cơn đau lưng.
Nhiễm trùng cột sống: Các triệu chứng như sốt, cảm thấy nóng và đau lưng có thể cho thấy cột sống đã bị nhiễm trùng.
Lao cột sống: Lao là tình trạng viêm áp xe kéo dài, lan rộng trong cột sống, làm hủy hoại cấu trúc của nó.

Nhiễm trùng cột sống gây bệnh về cột sống

4. Các bệnh về cột sống có nguy hiểm không? Khi nào cần đi khám Bác sĩ?

Để chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến cột sống, bác sĩ sẽ tiến hành hỏi bệnh, tìm hiểu nguyên nhân và bối cảnh khởi phát, cũng như quan sát tình trạng cột sống và thực hiện các nghiệm pháp để đánh giá đặc điểm của cơn đau lưng. Một số chỉ định hình ảnh có thể hỗ trợ quá trình chẩn đoán, đặc biệt là đối với những bệnh nhân có triệu chứng đau lưng sau chấn thương hoặc không đáp ứng điều trị thông thường trong thời gian dài. Các phương pháp chẩn đoán bệnh lý cột sống thường được sử dụng bao gồm:

Đo điện cơ: Nếu có nghi ngờ về sự chèn ép thần kinh, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện đo điện cơ để xác định các bất thường nếu có.
Chụp X-quang: Đây là kỹ thuật chẩn đoán phổ biến, giúp bác sĩ nhanh chóng đánh giá cấu trúc của xương đốt sống và tình trạng hẹp lỗ liên hợp.
Chụp CT: Một số bệnh nhân có thể cần chụp CT để khảo sát chi tiết cấu trúc xương cột sống, chẳng hạn như trong trường hợp chẩn đoán lao cột sống hoặc u cột sống.
Chụp MRI: Để kiểm tra các cấu trúc mềm như dây chằng, cơ, ống sống, tủy sống và rễ thần kinh, bệnh nhân sẽ được chỉ định chụp MRI cột sống.

5. Chẩn đoán và phát hiện bệnh cột sống thế nào?

Khi tiến hành chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến cột sống, bác sĩ sẽ thu thập thông tin về triệu chứng, xác định nguyên nhân và bối cảnh phát bệnh, đồng thời kiểm tra cột sống và thực hiện các xét nghiệm để đánh giá tình trạng đau lưng.

Chẩn đoán và phát hiện bệnh cột sống thế nào?

Một số chỉ định hình ảnh có thể hỗ trợ quá trình chẩn đoán, đặc biệt là đối với những bệnh nhân có triệu chứng đau lưng sau chấn thương hoặc không đáp ứng điều trị thông thường trong thời gian dài. Các phương pháp chẩn đoán bệnh lý cột sống thường được sử dụng bao gồm:

Đo điện cơ: Nếu có nghi ngờ về sự chèn ép thần kinh, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện đo điện cơ để xác định các bất thường nếu có.
Chụp X-quang: Đây là kỹ thuật chẩn đoán phổ biến, giúp bác sĩ nhanh chóng đánh giá cấu trúc của xương đốt sống và tình trạng hẹp lỗ liên hợp.
Chụp CT: Một số bệnh nhân có thể cần chụp CT để khảo sát chi tiết cấu trúc xương cột sống, chẳng hạn như trong trường hợp chẩn đoán lao cột sống hoặc u cột sống.
Chụp MRI: Để kiểm tra các cấu trúc mềm như dây chằng, cơ, ống sống, tủy sống và rễ thần kinh, bệnh nhân sẽ được chỉ định chụp MRI cột sống.

6. 3 Cách điều trị các bệnh về cột sống

Hiện nay, các bệnh về cột sống được điều trị bằng những phương pháp như:

Điều trị nội khoa (Dùng thuốc)

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc như paracetamol, thuốc chống viêm không steroid, hoặc corticoid để giúp người bệnh giảm đau và giảm sưng viêm một cách nhanh chóng.Tuy nhiên, đây chỉ là phương pháp tạm thời nhằm làm dịu cơn đau. Khi thuốc hết tác dụng, cơn đau có thể tái diễn và trở nên nghiêm trọng hơn.

Hơn nữa, cách chữa đau cột sống lưng tại nhà này trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc; nhiều bệnh nhân còn tự ý tăng liều mà không tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, điều này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, ảnh hưởng đến thận và dạ dày.

Liệu pháp vật lý và phục hồi chức năng

Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng là một phương pháp điều trị hiệu quả cho các bệnh liên quan đến cột sống. Phương pháp này bao gồm các bài tập nhẹ nhàng có thể thực hiện tại nhà với dụng cụ đơn giản, cũng như những bài tập sử dụng các thiết bị và máy móc hiện đại, giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động cho người bệnh.

Cách điều trị các bệnh về cột sống bằng vật lý trị liệu

Phẫu thuật can thiệp

Phẫu thuật là lựa chọn cuối cùng mà bác sĩ xem xét để điều trị các bệnh về cột sống, đặc biệt khi các phương pháp bảo tồn không mang lại kết quả hoặc tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng. Một số loại phẫu thuật phổ biến bao gồm thay đĩa đệm, nối đốt sống, mở ống sống hoặc sửa chữa dây thần kinh. Tuy nhiên, bệnh nhân cần thận trọng khi quyết định phẫu thuật, vì phương pháp này có thể đi kèm với nhiều rủi ro, như nhiễm trùng, nguy cơ tái phát bệnh và thời gian hồi phục kéo dài.

7. Lưu ý để phòng ngừa các bệnh về cột sống

Ngoài tuổi tác, có nhiều yếu tố có thể tác động đến sức khỏe cột sống, và chúng ta có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách chú ý đến một số thói quen hàng ngày như sau:

Tập thể dục thường xuyên: Hãy duy trì thói quen vận động đều đặn, đặc biệt là những bài tập liên quan đến cột sống. Việc tập thể dục không chỉ giúp tăng cường sức mạnh và tính linh hoạt cho hệ cơ xương khớp mà còn giúp ngăn ngừa chấn thương. Đảm bảo bạn thực hiện đúng kỹ thuật và tư thế khi tập luyện.
Tránh tư thế sai: Hạn chế đứng, ngồi khom lưng hoặc mang vác vật nặng trong thời gian dài để giảm áp lực lên cột sống.
Kiểm soát cân nặng: Đây là một trong những cách hiệu quả để phòng ngừa các vấn đề liên quan đến cột sống. Tăng cân sẽ tạo thêm áp lực lên cột sống, gây ra tổn thương. Khi nhận thấy dấu hiệu thừa cân hoặc béo phì, hãy bắt đầu chế độ ăn kiêng hợp lý.

Kiểm soát cân nặng để phòng ngừa các bệnh về cột sống

Uống đủ nước: Nước chiếm khoảng 70% trong mô sụn, giúp duy trì độ trơn tru giữa các khớp và hỗ trợ tuần hoàn máu. Để ngăn ngừa tình trạng đau lưng do các bệnh lý cột sống, bạn nên uống từ 2-3 lít nước mỗi ngày, đặc biệt trong mùa đông.
Bổ sung dưỡng chất đầy đủ: Các thực phẩm giàu canxi và vitamin D như sữa, cá hồi, súp lơ, cam, gan, thịt, ngũ cốc, và trứng rất quan trọng cho sức khỏe cột sống. Bạn cũng nên bổ sung omega-3, vitamin E và các chất chống oxy hóa từ cá, hạt và rau xanh, vì chúng rất có lợi cho đĩa đệm, đặc biệt với những người bị thoái hóa cột sống.
Dành thời gian nghỉ ngơi: Sau những giờ làm việc căng thẳng, hãy dành thời gian để cơ thể được thư giãn và phục hồi. Điều này không chỉ giảm nguy cơ mắc các bệnh về cột sống mà còn giúp bạn có sức khỏe tốt hơn cho ngày làm việc tiếp theo.

Hy vọng thông tin từ Tổ hợp Y tế Mediplus đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các bệnh về cột sống. Nếu bạn còn bất kỳ câu hỏi nào hoặc muốn đặt lịch khám với bác sĩ, vui lòng liên hệ với Mediplus qua hotline 1900.3366 để nhận được sự hỗ trợ chi tiết!

*Lưu ý: Bài viết là tổng hợp kiến thức được chia sẻ, không thay thế cho khám, chẩn đoán và điều trị y khoa.