Thực đơn cho người bệnh gout và tiểu đường: 3 nhóm nên ăn và nên tránh

Cả bệnh gout và tiểu đường đều là những căn bệnh khó điều trị và có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Do đó, người mắc tiểu đường có khả năng cao mắc gout và ngược lại. Trong bài viết dưới đây Tổ hợp Y tế Mediplus sẽ chia sẻ đến bạn thực đơn cho người bệnh gout và tiểu đường chi tiết cũng như chế độ sinh hoạt cho người bệnh gout và tiểu đường.

1. Nguyên nhân dẫn tới bệnh gout và tiểu đường

Dưới đây là một số nguyên nhân dẫn tới bệnh gout và tiểu đường:

Nguyên nhân dẫn tới bệnh gout

Gout là một dạng viêm khớp xuất phát từ sự tích tụ quá mức của axit uric trong máu lắng đọng thành tinh Gout là một loại bệnh viêm khớp xảy ra khi axit uric tích tụ dư thừa trong máu, tạo thành các tinh thể muối urate. Axit uric được hình thành từ quá trình chuyển hóa purine, một hợp chất chứa nitrogen có trong cơ thể và trong một số thực phẩm cũng như đồ uống nhất định.

Khi nồng độ axit uric (theo wiki) trong máu tăng cao, các tinh thể muối urate sẽ lắng đọng tại các khớp, dẫn đến tình trạng đau đớn và viêm. Bệnh gút thường phát triển đột ngột, gây ra cảm giác đau dữ dội, sưng tấy và đỏ ở những vùng khớp bị ảnh hưởng. Thông thường, gout ảnh hưởng chủ yếu đến ngón chân cái, nhưng cũng có thể xảy ra ở mắt cá chân, bàn chân, đầu gối, cổ tay hoặc bàn tay.

Gout hình thành do sự tích tụ quá mức của axit uric

Nguyên nhân dẫn tới tiểu đường

Tiểu đường là một bệnh lý liên quan đến việc sử dụng glucose, nguồn năng lượng chính của cơ thể. Để chuyển hóa glucose, cơ thể cần có insulin, một hormone giúp vận chuyển lượng đường trong máu vào các tế bào để cung cấp năng lượng.

Khi cơ thể không sản xuất đủ insulin, lượng đường trong máu sẽ không được hấp thụ hiệu quả, dẫn đến tình trạng dư thừa glucose trong máu. Ở những người mắc bệnh tiểu đường, cơ thể không sản xuất đủ insulin cần thiết hoặc không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả để xử lý lượng đường trong máu.

Mối liên quan của bệnh gout và tiểu đường

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh nhân gút có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển tiểu đường tuýp 2 so với những người không mắc bệnh này. Theo một báo cáo từ nghiên cứu của Trường Y Harvard được công bố vào năm 2014, có đến 70% người bị gút có khả năng mắc thêm bệnh tiểu đường tuýp 2.

Ngoài ra, bệnh nhân gút thường gặp phải các triệu chứng như béo phì và huyết áp cao. Béo phì có mối liên hệ chặt chẽ với tiểu đường, vì khi cơ thể thừa cân, nồng độ insulin trong máu có thể tăng cao, dẫn đến lượng đường huyết cao và giảm khả năng bài tiết urat của thận, điều này không có lợi cho những người bị gút.

Mối liên quan của bệnh gout và tiểu đường

Nếu bạn gặp phải cả hai bệnh gút và tiểu đường cùng lúc, đừng quá lo lắng. Hãy thực hiện chế độ ăn uống phù hợp cho người bị gút và tiểu đường để sống khỏe mạnh và vui vẻ với bệnh tật.

2. Người bị gout và tiểu đường nên ăn gì và kiêng ăn gì?

Phương pháp điều trị bệnh bao gồm việc sử dụng thuốc, xây dựng chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện thể dục. Trong đó, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng nhất, giúp đảm bảo cung cấp đầy đủ và cân bằng các dưỡng chất cần thiết. Điều này không chỉ hỗ trợ người mắc gút và tiểu đường trong việc kiểm soát lượng đường huyết mà còn giúp duy trì trọng lượng cơ thể theo mong muốn, từ đó nâng cao sức khỏe và khả năng hoạt động hàng ngày.

Người mắc bệnh gout và tiểu đường nên ăn những thực phẩm nào?

Dưới đây là một số điểm cần lưu ý về các loại thực phẩm nên được đưa vào chế độ ăn uống của những người cùng lúc mắc bệnh gút và tiểu đường:

Ăn thực phẩm giàu chất xơ

Người bị gout không nên ăn gì? Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ axit uric trong máu và tăng cường khả năng đào thải axit uric qua thận. Bên cạnh đó, pectin, một loại chất xơ hòa tan, có khả năng giảm cholesterol bằng cách thúc đẩy quá trình loại bỏ cholesterol ra khỏi cơ thể.

Mức cholesterol cao có thể dẫn đến huyết áp cao và gia tăng nguy cơ các biến chứng tim mạch liên quan đến bệnh tiểu đường. Vì vậy, thực đơn cho người bệnh gout và tiểu đường nên bao gồm ít nhất một loại thực phẩm giàu chất xơ trong mỗi bữa ăn chính hoặc bữa phụ, chẳng hạn như dứa, yến mạch, dưa chuột, cam, lúa mạch, cà rốt và cần tây. Mục tiêu lý tưởng là tiêu thụ khoảng 21 gram chất xơ mỗi ngày.

Người bệnh gout nên ăn rau gì? Cần tây

Ăn thực phẩm giàu anthocyanin

Anthocyanin có khả năng ngăn chặn sự kết tinh của axit uric và hạn chế sự lắng đọng của nó trong các khớp. Ngoài ra, anthocyanin cũng giúp ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến hạ đường huyết và có thể hỗ trợ trong việc giảm lượng đường trong máu.

Các thực phẩm giàu anthocyanin bao gồm cà tím, quả việt quất, nam việt quất, mận, nho đen, nho, lựu, đào ruột đỏ và anh đào. Bạn nên đảm bảo ăn ít nhất một loại thực phẩm trong số này trong mỗi bữa ăn chính hoặc bữa sáng cho người bệnh gout hàng ngày.

Ăn thực phẩm giàu chất béo omega-3

Tăng cường tiêu thụ axit béo omega-3 có thể giúp cải thiện tình trạng kháng insulin, từ đó làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của nó. Hơn nữa, axit eicosapentaenoic (EPA) có trong omega-3 có khả năng hạ thấp nồng độ cholesterol và axit uric. Liều lượng khuyến nghị cho thực đơn cho người gout và mỡ máu về axit béo omega-3 là không quá 3 gam mỗi ngày.

Các thực phẩm giàu axit béo omega-3 bao gồm cá mòi, cá hồi, đậu nành, hạt lanh, quả óc chó, đậu phụ, cải bruxen, súp lơ, tôm, và bí ngô.

Người mắc bệnh gout và tiểu đường nên ăn thực phẩm giàu chất béo omega-3

Người bị gout và tiểu đường nên kiêng ăn gì

Dưới đây là một số điểm cần lưu ý về các loại thực phẩm nên tránh trong thực đơn cho người bệnh gout và tiểu đường :

Tránh thực phẩm giàu purin

Do axit uric hình thành từ quá trình chuyển hóa purin trong cơ thể, nên việc hạn chế thực phẩm chứa purin là rất quan trọng. Khi nồng độ axit uric tăng cao, các tinh thể urat có thể lắng đọng trong khớp, làm trầm trọng thêm cơn đau do bệnh gout.

Hơn nữa, nồng độ axit uric cao cũng có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin, khiến bệnh tiểu đường loại 2 trở nên nghiêm trọng hơn. Điều này có thể làm gia tăng mức đường huyết, dẫn đến các biến chứng liên quan đến tiểu đường.

Người mắc bệnh gout và tiểu đường nên kiêng những thực phẩm giàu purine như cá thu, cá cơm, nội tạng động vật, đậu khô, đậu Hà Lan, thực phẩm đóng hộp, mì ăn liền, cũng như rượu và bia.

Hạn chế các thực phẩm có hàm lượng fructose cao

Thực phẩm có hàm lượng fructose cao cần một lượng lớn năng lượng để được chuyển hóa. Việc tiêu thụ năng lượng dư thừa sẽ dẫn đến sự cạn kiệt và sản sinh ra các chất như axit lactic và axit uric, từ đó làm gia tăng nồng độ axit uric trong máu.

Thêm vào đó, fructose là một loại đường và việc ăn nhiều thực phẩm chứa fructose có thể làm tăng mức đường huyết. Những thực phẩm cần hạn chế do chứa nhiều fructose bao gồm táo, chuối, lê, đồ uống có ga, nước trái cây, nước sốt cà chua đóng chai, thực phẩm đóng hộp, sô cô la và bánh ngọt.

Người bị gout và tiểu đường nên kiêng đồ uống có ga

Tránh uống rượu, bia

Rượu và bia có thể gây cản trở quá trình loại bỏ axit uric khỏi cơ thể. Khi rượu được chuyển hóa thành axit lactic, nó sẽ làm giảm khả năng thận trong việc thải axit uric ra ngoài. Nguyên nhân là do axit lactic cạnh tranh với axit uric để được thận loại bỏ qua nước tiểu.

Sự gia tăng nồng độ cồn trong cơ thể cũng dẫn đến việc tăng sản xuất axit uric, thông qua việc gia tăng lượng ATP (Adenosine triphosphate) chuyển hóa thành AMP (Adenosine monophosphate), là tiền chất của axit uric.

Hơn nữa, việc tiêu thụ rượu có thể ảnh hưởng đến độ nhạy cảm của cơ thể với insulin.

3. Những thói quen ăn uống lành mạnh cho người bị tiểu đường và gout

Ngoài việc tìm hiểu về chế độ ăn uống phù hợp cho người mắc tiểu đường và gout, thói quen ăn uống cũng rất quan trọng, vì chúng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng sức khỏe. Dưới đây là một số thói quen ăn uống có lợi cho những người bị tiểu đường và gout cùng lúc.

Phân chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày

Chế độ dinh dưỡng cho người bị tiểu đường và gout nên bao gồm ba bữa chính cùng với ba bữa ăn phụ giữa các bữa. Khẩu phần ăn hàng ngày cần được phân bổ như sau:

• Carbohydrate nên đóng góp từ 45 đến 65% tổng lượng calo tiêu thụ mỗi ngày.
• Chất béo nên chiếm khoảng 25 đến 35% tổng lượng calo.
• Protein nên cung cấp từ 12 đến 20% tổng năng lượng hàng ngày.

Phân chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày

Xác định lượng thực phẩm tiêu thụ từ từng nhóm thực phẩm

Người mắc bệnh tiểu đường và gout cần cung cấp carbohydrate và protein mỗi loại 4 calo/gram, trong khi chất béo cung cấp 9 calo/gram.

Ví dụ: Nếu bạn tiêu thụ 100 gram chất béo trong một bữa ăn, bạn sẽ nhận được 900 calo. Nếu bạn tiêu thụ 100 gram protein, lượng calo bạn tiêu thụ sẽ là 400. Còn nếu bạn ăn 200 gram carbohydrate, bạn sẽ có 800 calo.

Biết được số calo từ chất béo, carbohydrate và protein, bạn có thể tính tổng calo cho cả ngày. Cụ thể, 900 + 400 + 800 sẽ bằng 2100 calo. Từ đó, bạn có thể tính phần trăm calo từ từng loại dưỡng chất.

Để thực hiện điều này, chia số calo từ mỗi loại chất dinh dưỡng cho tổng số calo trong ngày, sau đó nhân với 100. Ví dụ, với chất béo: (900/2100) x 100 = 42,8%. Đối với protein: (400/2100) x 100 = 19%. Còn với carbohydrate: (800/2100) x 100 = 38%.

Khi bạn đã biết các hướng dẫn chung về chế độ dinh dưỡng cho người tiểu đường thông qua phép tính đơn giản này, bạn sẽ dễ dàng xác định liệu chế độ ăn uống của mình có hợp lý hay không.

Khối lượng carbohydrate cần thiết cho chế độ ăn uống

Thực đơn cho người bệnh gout và tiểu đường nên tiêu thụ từ 45 đến 60 gram carbohydrate trong mỗi bữa ăn. Theo thông tin từ Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ, 15 gram carbohydrate tương đương với:

• 200 ml sữa hoặc nước cam.
• 6 đến 8 viên kẹo.
• 1/4 củ khoai tây chiên.
• 1 miếng trái cây ngọt.
• 1 lát bánh mì.
• 1/2 chén bột yến mạch.
• 1/3 chén cơm hoặc mì ống.
• 4 đến 6 bánh quy.

Gout và tiểu đường nên tiêu thụ từ 45 đến 60 gram carbohydrate trong mỗi bữa ăn

Khối lượng protein cần thiết mỗi ngày

Người bệnh tiểu đường và gout cần bổ sung 0,8 gram protein cho mỗi kg trọng lượng cơ thể hàng ngày. Chẳng hạn, nếu bạn nặng 64 kg, lượng protein khuyến nghị sẽ là 51,2 gram.

Một số nguồn protein tốt cho sức khỏe mà bạn có thể thêm vào chế độ ăn bao gồm: sản phẩm từ đậu nành, lòng trắng trứng, váng sữa, thịt bò, đậu đen, đậu xanh, trái cây, rau củ và ngũ cốc.

Khối lượng chất béo cần thiết trong chế độ ăn hàng ngày

Người bệnh tiểu đường nên nhận từ 25 đến 35% tổng lượng calo hàng ngày từ chất béo. Đối với chế độ ăn lý tưởng, tổng lượng calo hàng ngày dao động từ 1500 đến 1800 calo. Chất béo mang lại 9 calo cho mỗi gram.

Để xác định lượng chất béo cần thiết mỗi ngày theo gam, bạn có thể thực hiện như sau: nếu tổng lượng calo hàng ngày là 1500, nhân 1500 với 0,25 và 0,35 để tìm phạm vi calo từ chất béo, tương đương 375 đến 525 calo. Sau đó, chia mỗi số này cho 9. Cụ thể, 375/9 = 41,6g và 525/9 = 58,3g.

Điều này có nghĩa là người bệnh tiểu đường nên tiêu thụ khoảng từ 41,6 đến 58,3 gram chất béo mỗi ngày, ưu tiên các loại chất béo lành mạnh như axit béo Omega-3.

4. Gợi ý thực đơn 7 ngày cho người gout và tiểu đường

Thực đơn cho người bệnh gout và tiểu đường cần được thay đổi thường xuyên để tránh cảm giác nhàm chán, đồng thời đảm bảo đa dạng các món ăn. Việc cân bằng dinh dưỡng là rất quan trọng, và cần lựa chọn các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp. Dưới đây là một vài gợi ý thực đơn cho người bệnh gout và tiểu đường mà có thể tham khảo và áp dụng:

Thứ 2

• Bữa sáng: Phở gà kèm theo trái cây.
• Bữa trưa: 1 bát cơm trắng, canh bí đỏ nấu với thịt, đậu phụ, cá kho và hoa quả.
• Bữa nhẹ chiều: Bánh quy ít đường.
• Bữa tối: 1 bát cơm, rau cải luộc, thịt kho và trái cây.

Thực đơn 7 ngày cho người gout và tiểu đường ăn phở gà vào thứ 2

Thứ 3

• Bữa sáng: Bánh cuốn kèm theo trái cây.
• Bữa trưa: 1 bát cơm, rau muống luộc, thịt gà kho, canh cá hồi nấu và hoa quả.
• Bữa nhẹ chiều: Sữa chua ít đường.
• Bữa tối: 1 bát cơm, canh cải xoong nấu tôm, dưa cải, thịt luộc và trái cây.

Thứ 4

• Bữa sáng: Bún thang.
• Bữa trưa: 1 bát cơm, canh cua với rau cải, trứng cuộn và trái cây.
• Bữa nhẹ chiều: Bánh Flan.
• Bữa tối: 1 bát cơm, salad rau, gà nấu nấm và một ít hoa quả.

Thứ 5

• Bữa sáng: Bánh mì kèm trái cây.
• Bữa trưa: 1 bát cơm, canh ngao chua, cá rán và hoa quả.
• Bữa nhẹ chiều: Ngô luộc.
• Bữa tối: Bún mọc cùng với hoa quả.

Thực đơn cho người gout và tiểu đường ăn bánh mì vào bữa sáng

Thứ 6

• Bữa sáng: Hủ tiếu kèm trái cây.
• Bữa trưa: 1 bát cơm, canh bí đao nấu xương, hoa thiên lý xào với thịt bò và hoa quả.
• Bữa nhẹ chiều: Sữa chua không đường.
• Bữa tối: 1 bát cơm, rau muống luộc, đậu phụ nhồi thịt và hoa quả.

Thứ 7

• Bữa sáng: Cháo đậu đỏ.
• Bữa trưa: 5 cuộn phở cuốn kèm ít trái cây ít ngọt.
• Bữa nhẹ chiều: Chè đậu đen.
• Bữa tối: 1 bát cơm, cà tím nấu với đậu và thịt, mướp đắng xào trứng, cùng với hoa quả.

Chủ nhật

• Bữa sáng: Bún bò Huế.
• Bữa trưa: 1 bát cơm, canh thập cẩm (gồm bông cải, nấm, tôm, thịt), đậu phụ sốt cà chua, và trái cây.
• Bữa nhẹ chiều: Sữa chua ít đường.
• Bữa tối: Cháo sườn kèm hoa quả.

5. Một số điều cần nhớ khi ăn uống cho người mắc bệnh gout và tiểu đường

Khi lập kế hoạch dinh dưỡng cho người mắc bệnh tiểu đường, cần chú ý những điểm sau:

• Nên tiêu thụ lượng tinh bột vừa phải, chỉ khoảng 50 – 60% so với những người khỏe mạnh.
• Hạn chế ăn trứng, chỉ khoảng 2 bữa mỗi tuần. Tránh thực phẩm chế biến sẵn như pate, xúc xích, thịt nguội.
• Nên ưu tiên các phương pháp chế biến như luộc và hấp, hạn chế chiên, xào, hay hầm nhừ.
• Lựa chọn thịt nạc và ăn nhiều cá để cung cấp đủ protein.
• Hạn chế ăn nội tạng của động vật để kiểm soát bệnh.
• Tăng cường bổ sung rau xanh và hoa quả, ưu tiên những loại ít đường như dâu tây, cam, dưa lưới, dứa, táo và lê. Hạn chế các loại nhiều đường như nho, xoài, anh đào, và sầu riêng.
• Ăn nhạt, không vượt quá 6g muối mỗi ngày, và hạn chế các món mặn như mắm và dưa muối.
• Nên ăn rau trước khi ăn cơm, đa dạng thực đơn, và duy trì thời gian ăn uống cố định để tránh cảm giác đói hoặc no quá mức.

Một số điều cần nhớ khi ăn uống cho người mắc bệnh gout và tiểu đường

Hy vọng thông tin từ Tổ hợp Y tế Mediplus đã giúp bạn hiểu rõ hơn về thực đơn cho người bệnh gout và tiểu đường. Nếu bạn còn bất kỳ câu hỏi nào hoặc muốn đặt lịch khám với bác sĩ, vui lòng liên hệ qua hotline 1900.3366 để nhận được sự hỗ trợ chi tiết!

*Lưu ý: Bài viết không thay thế cho khám, và điều trị y khoa.