Khó thở sau khi mắc COVID-19 điều trị như thế nào?

Virus SARS-CoV-2 gây tổn thương phổi ở nhiều mức độ khác nhau khiến cho người bệnh gặp phải tình trạng khó thở. Triệu chứng này có thể gặp ở các bệnh nhân bị nhiễm COVID kéo dài, nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh. Vậy khắc phục tình trạng khó thở sau khi mắc COVID-19 như thế nào? Hãy cùng chuyên gia y tế MEDIPLUS tìm hiểu thông qua bài viết này nhé!

Đối tượng có thể gặp khó thở sau khi mắc COVID–19

Tất cả mọi người khi đang mắc COVID-19 hoặc đã khỏi bệnh COVID-19 đều có thể gặp phải tình trạng khó thở. Khó thở là một triệu chứng phổ biến, có thể gặp ở rất nhiều bệnh lý khác nhau, có thể do rất nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra.

Khi có hiện tượng khó thở người bệnh cần được theo dõi kỹ lưỡng và mô tả một cách tỉ mỉ chi tiết có thể giúp nhận biết và phân loại chính xác nguyên nhân. Từ đó bác sĩ có thể phân tích và định hướng được từng phác đồ điều trị đối với mỗi cá nhân.

Cụ thể:

• Khó thở do các bệnh lý tại phổi.
• Khó thở khi gắng sức, thường gặp ở bệnh nhân có bệnh lý tim mạch.
• Khó thở do nguyên nhân dị ứng, phản vệ.
• Khó thở do có khối u đè đẩy vào đường thở, do có dị vật.
• Khó thở nặng nguy kịch mất tri giác do yếu liệt có hô hấp, tràn máu tràn khí màng phổi….
• Khó thở do thiếu máu….

Khó thở là một triệu chứng phổ biến, có thể gặp ở rất nhiều bệnh lý khác nhau và do nhiều nguyên nhân gây ra

XEM THÊM:

• Hội chứng hậu Covid với nhiều di chứng
• Ho nhiều sau khi mắc Covid phải làm sao?

Trước hết bạn cần nhận biết đúng được rằng bản thân bạn có đúng là đang thấy khó thở hay không. Sau khi mắc COVID-19, cảm giác khó thở thường được mô tả là cảm giác từ lo lắng đến hốt hoảng, tức nặng ngực, như thể bạn không thể nhận đủ không khí vào phổi của mình hoặc không thể đẩy không khí ra khỏi phổi.

Thở gấp có thể khiến bạn khó thở. Nó có thể khiến bạn thở hổn hển. Ngực của bạn có thể cảm thấy quá căng để hít vào hoặc thở ra hoàn toàn. Mỗi nhịp thở nông sẽ tốn nhiều công sức hơn và khiến bạn cảm thấy như không có cách nào có thể cải thiện. Bạn có thể cảm thấy như đang thở bằng ống hút. Nó có thể xảy ra khi bạn đang hoạt động hoặc đang nghỉ ngơi. Nó có thể đến dần dần hoặc đột ngột. Tập luyện cường độ cao hoặc gắng sức, nhiệt độ khắc nghiệt và độ cao đều có thể gây ra tình trạng khó thở. Lo lắng cũng có thể dẫn đến thay đổi nhịp thở và kiểu thở của bạn.

Trên lâm sàng khó thở là một trong những triệu chứng đặc trưng của COVID-19, nhưng không phải chỉ có COVID-19 mới gây ra khó thở. Tất cả các đối tượng đủ khả năng nhận thức và diễn tả đều có thể biết mình đang khó thở và mô tả triệu chứng này cho người khác (trừ trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh, người tri giác kém, người thiểu năng trí tuệ….).

Nguyên nhân gây khó thở sau khi mắc COVID–19

Một số tổn thương phổi sau COVID-19 có thể chữa lành từ từ và hoàn toàn. Nhưng trong những trường hợp khác, người bệnh sau khi mắc COVID-19 có thể đối mặt với các vấn đề mãn tính về phổi. Nguyên nhân gây ra khó thở sau khi mắc COVID-19 chủ yếu là do phổi và các đường dẫn khí từ mũi vào các cơ quan trao đổi khí cơ bản của phổi là phế nang đã có nhiều tổn thương.

Trong phổi khỏe mạnh, oxy đi qua phế nang vào các mạch máu nhỏ. Trong phế nang có hệ thống mạch máu dày đặc đó được gọi là mao mạch. Ở đó, oxy và CO2 được trao đổi. Oxy sau đó theo máu vận chuyển đi khắp cơ thể.

Khi nhiễm virus SARS-CoV-2, cơ thể sinh phản ứng miễn dịch làm gián đoạn quá trình vận chuyển oxy. Các tế bào bạch cầu khi đến phổi, gặp các “đối tượng lạ” là các virus và sản phẩm của chúng sẽ giải phóng ra các phân tử gây viêm được gọi là chemokine hoặc cytokine, giúp tập hợp nhiều tế bào miễn dịch hơn để tiêu diệt các tế bào bệnh đã nhiễm SARS-CoV-2.

• Khi cơ thể nhiễm Virus, hệ thống miễn dịch của cơ thể luôn luôn “chiến đấu” với “các yếu tố lạ tấn công”. Sản phẩm của cuộc chiến này là các chất hóa y sinh học, các tế bào miễn dịch chết, xác vi rút, các mảnh vỡ siêu nhỏ của mô phổi…. Tất cả hòa trộn với nhau tạo ra những chất dịch như mủ ở các cấu trúc của phổi và phản ứng này lan tỏa ra ở toàn bộ 2 lá phổi. Tùy trường hợp mà lượng mủ này có thể tồn tại lâu hay không, gây ra các tình trạng khó thở trong khi mắc và sau khi mắc COVID-19.
• Với những trường hợp nghiêm trọng, có thể để lại “sẹo” tại mô phổi sau khi nhiễm COVID-19. Các vết “sẹo” này gây xơ cứng phổi khiến cho các cơ quan trao đổi khí và đường dẫn khí trong phổi khó co dãn, quá trình lấy oxy vào và máu thải CO2 khó khăn dẫn đến khó thở kéo dài. Tình trạng xơ sẹo phổi này có thể tiến triển cùng nhiều nguyên nhân khác như bệnh viêm phổi, hút thuốc lá, thuốc lào….
• Khi mắc COVID-19 cơ thể cũng có các tổn thương cực nhỏ rải rác tại nhiều cơ quan, cùng với tình trạng rối loạn đông máu, dẫn đến hình thành các cục máu đông trong lòng mạch máu. Các cục máu này có thể mắc lại tại bất kỳ cơ quan nào. Ví dụ cục máu đông mắc lại ở mạch máu tại phổi gây ra tắc mạch phổi, suy hô hấp cực kỳ nguy hiểm, để lại nhiều di chứng trong đó có khó thở kéo dài. Hoặc cục máu đông trôi lên não gây tắc mạch máu não – đột quỵ, hoặc tắc mạch vành gây nhồi máu cơ tim…

Nguyên nhân gây ra khó thở sau khi mắc COVID-19 chủ yếu là do có các tổn thương tại phế nang

Khó thở sau khi mắc COVID-19 điều trị thế nào?

Khi nhiễm virus SARS-CoV-2, các bệnh nhân sau mắc COVID-19 đều cần được khám xét và làm các xét nghiệm đánh giá chức năng một cách đầy đủ, phù hợp.

Khám lâm sàng chẩn đoán các bệnh lý nền

• Khám Nội đánh giá tổng quát toàn trạng sức khỏe: Đánh giá tri giác, đo chiều cao, cân nặng, thể trạng, khám hạch, khám các dấu hiệu của các hội chứng, bệnh lý toàn thân như: Hội chứng nhiễm trùng, hội chứng thiếu máu, xuất huyết,…
• Khám Nội hô hấp: Khám lồng ngực, di động lồng ngực khi thở, nhịp thở, kiểu thở,…; Làm các nghiệm pháp đánh giá hô hấp và phổi: khám rung thanh, khám hội chứng 3 giảm ở phổi; Nghe phổi bằng ống nghe y tế.
• Khám Tim mạch tuần hoàn: Nghe tim, khám da niêm mạc, bắt mạch ngoại vi, Tuần hoàn bàng hệ, tuần hoàn mao mạch đầu chi….
• Khám các bệnh lý nền của người bệnh: Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), bệnh tim mạch, bệnh nội tiết, bệnh lý huyết học,…

Những danh mục cận lâm sàng nào cần chỉ định cho bệnh nhân khó thở?

• Chụp X quang ngực thẳng: Đánh giá hình ảnh tim phổi.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT-scan) ngực hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) ngực: Đánh giá tình trạng nhu mô tim phổi, màng tim, màng phổi, mạch máu, hạch, dịch đọng, các khối U, mạch bạch huyết.
• Xét nghiệm đông máu cơ bản, tổng phân tích tế nào máu, hóa sinh máu.
• Đo chức năng hô hấp (Có chỉ định cụ thể riêng với từng bệnh lý – từng bệnh nhân).
• Nội soi khí phế quản.
• Điện tâm đồ, siêu âm tim ( tùy tình trạng khám lâm sàng – xét nghiệm để chẩn đoán, đánh giá, phân biệt, loại trừ).

Các xét nghiệm cận lâm sàng giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh

Các bài tập cải thiện tình trạng khó thở sau khi mắc Covid

Thể tích không khí mà phổi trao đổi được trong một nhịp thở là những chỉ số quan trọng. Đồng thời trong phổi cũng luôn có một lượng khí cặn không thể trao đổi hết trong 1 lần hô hấp.

Cần hiểu rằng phổi không phải là cơ, và không thể “tập thể dục” để làm phổi to ra. Chúng ta chỉ có thể làm cho phổi thu nhận không khí tốt hơn, và trao đổi khí trong phổi tốt hơn. Có nhiều cách tập luyện và nhiều kiểu hít thở để tăng cường hoạt động cho hệ thống cơ quan hỗ trợ quá trình hô hấp và giãn nở của phổi.

Đó là các bài tập có thể tập tại nhà, hướng tới tập luyện cho cơ hoành và các cơ gian sườn, là các cơ hô hấp quan trọng. Các bài tập làm tăng khả năng hô hấp, tăng thể tích khí trao đổi được trong 1 nhịp thở. Chúng được gọi chung là các bài tập làm tăng hiệu quả hô hấp.

Nếu bạn bị COVID-19 nghiêm trọng, bạn có thể cần phải làm việc với một bác sĩ trị liệu hô hấp để xây dựng lại chức năng phổi của bạn một cách an toàn.

Bài tập thở bụng

Đối với hầu hết mọi người, thở là một quá trình đơn giản mà họ không cần phải nghĩ đến. Nhưng đối với những người mắc các bệnh về hô hấp, như hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), hoặc sau khi mắc COVID-19, cảm giác khó thở là một rào cản phổ biến đối với các hoạt động, như làm việc nhà, làm việc vặt và tập thể dục.

Thở bụng là một cách tập thở sâu, tập trung vào sự vận động của cơ hoành (cơ hoành là cơ hô hấp quan trọng nhất, nó là cơ ngăn cách lồng ngực với ổ bụng – “cơ dải”). Tập thở bụng cũng là 1 cách làm giảm căng thẳng, mệt mỏi.

Cách thực hiện:

• Ngồi thẳng lưng trên ghế thoải mái với hai bàn chân đặt cạnh nhau trên sàn. Nhắm mắt lại.
• Đặt một tay lên bụng, với ngón út ngay trên rốn.
• Bắt đầu chú ý đến sự lên xuống của bụng. Những gì bạn đang cảm thấy là cơ hoành của bạn, làm việc để hút không khí vào và ra khỏi phổi của bạn.
• Lưu ý rằng khi bạn hít vào, có cảm giác như một quả bóng trong bụng đang được lấp đầy, đẩy vào bàn tay của bạn. Khi bạn thở ra, bạn sẽ có cảm giác như quả bóng đang xẹp xuống.
• Đặt tay kia của bạn trên ngực của bạn. Bạn cố gắng giữ tay này càng yên càng tốt và chỉ để cơ hoành làm tất cả công việc thở. 
• Hít vào từ từ đếm từ một đến ba theo mức độ hít căng bụng của bạn. Sau đó, thở ra từ từ, nghĩ từ “thư giãn” khi bạn làm như vậy.
• Tập trung vào hoạt động của cơ hoành. Tay dưới của bạn phải hướng ra ngoài khi bạn nạp đầy không khí vào phổi và hướng vào trong khi bạn thở ra.
• Đừng nín thở khi hít vào hoặc thở ra. Khi luyện tập, bạn sẽ dễ dàng kéo dài hơi thở hơn để nhịp thở đều và liên tục.
• Thực hiện bài tập này hai lần mỗi ngày. Khi bạn trở nên thành thạo, bạn sẽ thấy rằng bạn có thể sử dụng bài tập thở này mà không cần nhắm mắt.

Thở bụng là một cách tập thở sâu, tập trung vào sự vận động của cơ hoành giúp quá trình thông khí tốt hơn

Thở chúm môi, thở mím môi

Các kỹ thuật thở đơn giản, như thở chúm môi (mím môi), cũng có thể giúp bạn kiểm soát nhịp thở tốt hơn để hoàn thành các hoạt động bình thường hàng ngày.

Thở chúm môi là một kỹ thuật mà bạn hít vào bằng mũi và từ từ thở ra bằng miệng, với môi của bạn mím lại. Bài tập này giúp làm chậm nhịp thở và cải thiện quá trình hấp thụ oxy vào phổi.

Khi bạn thở, bạn đang hít oxy vào (được sử dụng để tạo ra năng lượng) và thở ra CO2 (một loại khí được giải phóng trong quá trình sản xuất năng lượng tế bào).

Thở mím môi giúp giữ cho các túi khí nhỏ trong phổi (được gọi là túi phế nang) mở lâu hơn, cho phép hấp thụ nhiều oxy hơn. Điều này cải thiện quá trình oxy hóa, làm cho kỹ thuật này trở nên hữu ích cho những người mắc các bệnh về hô hấp như COPD.

Khi COPD tiến triển, mọi người trở nên khó kiểm soát nồng độ oxy của mình hơn. Thực hành kỹ thuật thở mím môi giúp tăng cường lượng oxy cải thiện tình trạng khó thở.

Cách thực hiện:

Kỹ thuật thở mím môi rất đơn giản để thực hiện. Tuy nhiên, nó đòi hỏi kỹ thuật phải chính xác để có kết quả tối đa. Người bệnh có thể áp dụng phương pháp này bất cứ lúc nào, nhưng chỉ hiệu quả khi ở trạng thái tập trung và thư giãn. Hãy thử kỹ thuật với tư thế ngồi thẳng lưng, thả lỏng vai hoặc nằm thẳng.

• Bước 1: Hít vào bằng mũi

Hít vào sâu bằng mũi trong ít nhất 2 giây. Hãy tưởng tượng bạn đang cố gắng lấp đầy không khí vào bụng chứ không chỉ phổi. Điều này sẽ giúp bạn hít thở sâu đầy đủ để làm căng cơ hoành (cơ ở dưới cùng của lồng ngực).

• Bước 2: Núm môi

Hai môi gần như chạm vào nhau, giống như khi huýt sáo hoặc thổi tắt một ngọn nến.

• Bước 3: Từ từ thở ra

Từ từ thở ra bằng miệng. Thời gian thở ra lâu hơn gấp 2-3 lần so với hít vào.

• Bước 4: Lặp lại

Lặp lại động tác hít vào và thở ra trong 3-5 nhịp thở. Cố gắng ít nhất 2 giây cho lần hít vào và 4 giây cho lần thở ra.

Tuy nhiên, cần lưu ý không thực hiện kỹ thuật này quá mức và ngừng tập ngay lập tức nếu bạn cảm thấy nhẹ đầu hoặc mệt mỏi. Nếu kỹ thuật này được lặp đi lặp lại quá nhiều lần có thể khiến các cơ hô hấp của bạn cảm thấy mệt mỏi hoặc giảm lượng CO2 xuống quá thấp.

Những lợi ích của thở mím môi (thở chúm môi)

• Làm chậm nhịp thở của bạn.
• Giữ cho đường thở của bạn mở lâu hơn.
• Giảm bớt công việc thở.
• Tăng cường trao đổi O2 và CO2.
• Tăng sức bền khi tập thể dục hoặc hoàn thành một hoạt động.
• Giúp bạn thư giãn và làm dịu hệ thống thần kinh của bạn.
• Tăng khả năng chịu đựng khi tập thể dục đối với các tình trạng hô hấp.

Ngoài thở mím môi (chúm môi), còn có nhiều loại bài tập thở khác giúp kiểm soát hơi thở và thư giãn cơ thể. Dưới đây là một số kỹ thuật thường được thực hành khác:

• Thở bằng cơ hoành (thở bụng): Bài tập này bao gồm việc sử dụng các cơ bụng để mở rộng hoàn toàn phổi và cơ hoành hướng xuống bụng. Bụng của bạn sẽ đầy và nở ra ngoài khi tập thở bằng cơ hoành.
• Pranayama: Kỹ thuật thở thời gian này được sử dụng trong yoga và cũng rất hữu ích để giúp mọi người đi vào giấc ngủ. Hít vào bằng mũi, giữ hơi thở và sau đó thở ra bằng mũi trong một khoảng thời gian nhất định. Mô hình phổ biến là hít vào 4 giây, giữ hơi thở trong 7 giây và thở ra trong 8 giây.
• Sama vritti: Một kỹ thuật thở yoga khác, kỹ thuật này yêu cầu bạn hít vào và thở ra bằng mũi trong khoảng thời gian bằng nhau.
• Thở hộp: Kiểu thở trong đó bạn hít vào trong 4 giây, giữ hơi thở trong 4 giây, thở ra trong 4 giây và lại nín thở trong 4 giây.

Khó thở sau khi mắc COVID-19 có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Vì vậy, người bệnh cần khám sức khỏe hậu COVID để phát hiện chính xác nguyên nhân nhằm hạn chế biến chứng và ngăn ngừa những yếu tố nguy cơ. Nếu có thắc mắc gì, hãy liên hệ tới hotline: 1900 3366 để nhận được tư vấn từ các chuyên gia y tế của MEDIPLUS!