Cách hạ sốt nhanh cho trẻ tại nhà, an toàn hiệu quả

Sốt là biểu hiện rất hay gặp ở trẻ, báo hiệu cơ thể trẻ đang gặp vấn đề để bố mẹ có hướng khắc phục kịp thời. Có rất nhiều cách hạ sốt cho trẻ như chườm ấm, cho trẻ uống nhiều nước, mặc quần áo thoáng mát,… mà cha mẹ có thể thực hiện ngay tại nhà để thân nhiệt trẻ nhanh chóng giảm xuống, tránh để sốt cao kéo dài khiến trẻ bị co giật, nguy hiểm đến tính mạng.

Dấu hiệu trẻ bị sốt cao

Để nhận biết trẻ có đang bị sốt hay không thì cách nhanh nhất chính là đo nhiệt độ cho trẻ. Phụ huynh có thể đo nhiệt độ cho trẻ ở các vị trí như nách, bẹn, hậu môn, tai,  miệng. Thông thường đo nhiệt độ ở hậu môn và miệng sẽ cho kết quả chuẩn xác nhất. Nhiệt độ đo được ở hậu môn thường sẽ cao hơn ở nách khoảng 0,5 độ.

Sốt cao khiến trẻ cảm thấy mệt mỏi, gầy sút

Trước khi đo nhiệt độ cho trẻ, nhiệt kế phải được vệ sinh thật sạch sẽ và tiến hành đo thành thạo để tránh khiến trẻ cảm thấy khó chịu, cựa quậy không yên gây sai số khi đo. Nếu đo nhiệt độ qua miệng thì tuyệt đối không được sử dụng nhiệt kế thủy ngân vì nếu vỡ sẽ rất nguy hiểm.Trẻ được xác định là sốt khi nhiệt độ đo được lớn hơn 37,5 độ.

Ngoài sự thay đổi thân nhiệt, cha mẹ có thể nhận biết trẻ đang bị sốt thông qua các biểu hiện sau:

• Trẻ quấy khóc nhiều.
• Cơ thể đổ nhiều mồ hôi ngay cả khi thời tiết mát mẻ.
• Trẻ mệt mỏi, lơ mơ, li bì, lười đùa nghịch, dễ cáu gắt.
• Trẻ bỏ bú, bỏ ăn, bỏ uống.
• Hơi thở gấp, thở nông, mạch nhanh.
• Nếu không phát hiện, xử trí sớm trẻ có thể bị hôn mê, co giật.

Các nguyên nhân khiến trẻ bị sốt

Một số nguyên nhân phổ biến khiến cho trẻ sốt bao gồm:

Sốt do nhiễm khuẩn

Sốt là dấu hiệu điển hình nhất khi cơ thể nhiễm khuẩn. Với trẻ nhỏ sốt, cơ thể là do mắc các bệnh lý viêm nhiễm sau:

• Nhiễm trùng đường hô hấp như viêm phế quản, viêm phổi, viêm thanh quản,… khiến thân nhiệt trẻ tăng cao, gặp khó khăn khi thở, ho,…
• Sốt phát ban: Khi bị sốt phát ban, ngoài biểu hiện sốt cao, khắp người trẻ sẽ xuất hiện dày đặc các nốt đỏ nhỏ li ti và dần biến mất khi trẻ được xử trí kịp thời.
• Viêm phổi: Khiến thân nhiệt của trẻ tăng lên đến 39, 40 độ kèm các triệu chứng tương tự khi mắc các bệnh lý đường hô hấp như khó thở, rát họng, mệt mỏi, khản tiếng, ho nhiều,…
• Nhiễm khuẩn tiết niệu: Ngoài biểu hiện sốt cao, trẻ xuất hiện thêm các triệu chứng như khó tiểu, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu nhiều, đau khi đi tiểu, nước tiểu hôi thối, có màu bất thường và thắt lưng thường xuyên cảm thấy đau thì rất có thể trẻ đã mắc một trong các bệnh lý đường hô hấp như viêm bàng quang, viêm cầu thận,…
• Nhiễm khuẩn não, màng não: Trẻ thường có biểu hiện sốt, nhức đầu, buồn nôn, nôn, thậm chí hôn mê li bì, co giật.
• Nhiễm trùng gan, mật: Ngoài sốt mà trẻ còn kèm theo biểu hiện đau bụng, vàng mắt, vàng da thì có thể trẻ đang bị bệnh lý nhiễm trùng gan hoặc mật.

Sốt do nhiễm virus

Một số trường hợp, trẻ bị sốt do nhiễm một trong các chủng virus sau:

• Trẻ sốt do nhiễm virus cúm: Ngoài triệu chứng sốt, trẻ mắc cúm virus sẽ có thêm các dấu hiệu hư hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi, chảy nước mũi, ho,…
• Trẻ sốt do mắc sốt xuất huyết: Trẻ bị sốt xuất huyết thân nhiệt sẽ tăng liên tục khoảng từ 2-6 ngày kèm theo những mảng nổi nốt đỏ dày đặc trên da.
• Trẻ sốt do nhiễm virus sởi: Trẻ mắc sởi có triệu chứng gần giống như khi mắc cúm với biểu hiện sốt cao, chảy nước mũi, ho nhiều và đặc biệt mắt sẽ trở nên đỏ hoe.
• Trẻ sốt do mắc thủy đậu: Ngoài triệu chứng cơ thể nổi đầy mụn nước, trẻ khi bị thủy đậu thông thường đều sẽ sốt, cơ thể mệt mỏi, khó chịu, đầu đau nhức.
• Trẻ sốt do nhiễm virus gây bệnh tay, chân, miệng: Triệu chứng dễ nhận biết nhất khi trẻ bị tay, chân, miệng đó là trong miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân trẻ xuất hiện những nốt mụn phồng rộp khiến trẻ cảm thấy rất mệt mỏi, đau đớn mỗi khi thức ăn chạm vào vết thương.Do đó mà trẻ hay bỏ ăn, quấy khóc.

Sốt do mọc răng

Mọc răng khiến trẻ sốt cao, quấy khóc

Sốt là một trong những dấu hiệu rất hay gặp khi trẻ mọc răng. Sốt khi mọc răng đa phần đều là cơn sốt nhẹ, dưới 38 độ. Sốt do mọc răng bắt đầu xuất hiện khi răng mới nhú lên khỏi lợi và thân nhiệt sẽ nhanh chóng giảm xuống sau 1-2 ngày. Chính vì thế các mẹ chỉ cần nắm rõ các phương pháp hạ sốt tại nhà để áp dụng cho trẻ thì cơn sốt sẽ mau chóng được kiểm soát.

Sốt do tiêm chủng

Tăng thân nhiệt nhẹ sau khi tiêm chủng được cho là phản ứng rất bình thường ở trẻ nhỏ sau khi tiêm phòng, nhất là với các mũi tiêm trong 1 năm đầu. Do đó, sau khi tiêm chủng, bác sĩ thường dặn cha mẹ ở lại nơi tiêm ít nhất 30 phút để theo dõi phản ứng sau tiêm ở trẻ và khắc phục kịp thời khi trẻ xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Phụ huynh nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ về những phản ứng sau tiêm để có hướng xử trí phù hợp.

Cần cho trẻ tới viện khi có các triệu chứng

Bố mẹ cần theo dõi nhiệt độ của trẻ thường xuyên và cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ khi trẻ có các biểu hiện sau:

• Trẻ nhỏ dưới 2 tháng tuổi.
• Trẻ sốt cao trên 40 độ nhất là với những trẻ nhỏ hơn 3 tháng tuổi hoặc sốt khoảng 38,5 độ liên tục nhiều ngày dù cha mẹ đa cho trẻ uống thuốc và áp dụng các biện pháp hạ nhiệt tại nhà mà nhiệt độ cơ thể trẻ vẫn không giảm.
• Trẻ sau khi dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ nhưng thân nhiệt vẫn không giảm.
• Trẻ mắc bệnh nào đó mà thân nhiệt đột ngột tăng lên hoặc giảm xuống dưới 36,6 độ.
• Trẻ có biểu hiện hôn mê li bì, co giật.
• Sốt giảm sau đó thân nhiệt lại tăng trở lại vào ngày hôm sau.
• Sau 48 giờ sau khi trẻ được tiêm vắc xin bạch cầu, ho gà, uốn ván.
• Khắp người nổi đầy những nốt ban đỏ.
• Trẻ yếu, mệt mỏi, nằm li bì.
• Trẻ bỏ bú, bỏ ăn, uống ít nước, ăn vào lại nôn ra, nuốt khó.
• Trẻ quấy khóc, bứt rứt chân tay, khóc to hơn khi người khác chạm vào.
• Trẻ hô hấp khó khăn, thở gấp, thở hổn hển dù phụ huynh đã thực hiện mọi biện pháp thông mũi nhưng trẻ vẫn khó thở.
• Đau khi đi tiểu, tiểu buốt, đi tiểu ra máu.

Cách hạ sốt nhanh cho trẻ ngay tại nhà

Tùy vào nhiệt độ cơ thể, tình trạng hiện tại của trẻ mà cha mẹ có thể hạ nhiệt ngay tại nhà cho bé bằng các biện pháp sau đây:

Cho bé uống nhiều nước

Khi bị sốt, do thân nhiệt tăng cao nên trẻ rất dễ mất nước. Thêm nữa, trẻ khi bị sốt thường có thói quen bỏ ăn, bỏ uống do miệng đắng nên càng khiến cho tình trạng mất nước trở nên nghiêm trọng hơn. Chính vì thế, cho trẻ uống nhiều nước vừa có tác dụng bù lại lượng nước đã mất vừa giúp hạ thân nhiệt cho trẻ.

Bố mẹ có thể gián tiếp bổ sung nước cho trẻ bằng việc cho trẻ bú, uống sữa nhiều lần trong ngày hơn, ăn các thức ăn dạng lỏng hoặc uống điện giải theo liều lượng khuyến cáo của bác sĩ khi trẻ sốt cao, cần hạ sốt, bổ sung điện giải để tránh bị co giật, hôn mê.

Nếu 1 giờ sau khi thân nhiệt tăng cao mà trẻ không chịu hoặc không thể uống nước thì cần đưa ngày trẻ đến gặp bác sĩ nhi khoa để được khắc phục, xử trí kịp thời.

Lau người bằng nước ấm

Lau người bằng nước ấm giúp hạ sốt cho trẻ

Khi bị sốt, cả người lớn và trẻ em đều cần hạn chế tắm rửa ít nhất cho đến khi thân nhiệt trở lại bình thường. Thay vào đó, bố mẹ có thể dùng nước ấm lau người và chườm cho trẻ để giúp thân nhiệt giảm xuống cũng như giúp trẻ cảm thấy dễ chịu, thoải mái hơn. Khi tiếp xúc với khăn ấm, mạch máu dưới da sẽ giãn ra nên giúp thân nhiệt nhanh chóng giảm dần.

Để thân nhiệt nhanh hạ xuống thì phụ huynh nên chườm ấm cho trẻ ở các vị trí như nách, trán, bẹn và tiến hành lau liên tục cho trẻ ít nhất trong 15-20 phút cho đến khi thân nhiệt trẻ trở về mức 37 độ.

Cho trẻ mặc đồ mỏng, thoáng

Mặc quần áo thoáng mát giúp trẻ nhanh hạ sốt

Khi trẻ sốt, điều đầu tiên phụ huynh cần làm là cho trẻ mặc quần áo rộng rãi thoáng mát để cơ thể trẻ tỏa bớt nhiệt, giúp cơn sốt giảm nhanh. Nếu trẻ vẫn đi lại, chơi đùa, ăn uống tốt, tiểu tiện bình thường thì cha mẹ đừng vội cho trẻ uống thuốc ngay mà nên lau người, đắp khăn ấm, cho trẻ mặc quần áo rộng để thân nhiệt giảm xuống. Nếu trẻ có biểu hiện rét run, bố mẹ không nên mắc quần áo dày cho trẻ vì sẽ khiến cơ thể khó tỏa nhiệt, làm thân nhiệt trẻ càng tăng thêm.

Cho trẻ nằm trong phòng mát

Để trẻ nằm trong phòng thoáng khí, tránh để gió lùa. Tương tự như việc cho trẻ mặc đồ rộng rãi thì việc để trẻ nghỉ ngơi trong không gian thoáng mát sẽ giúp cơ thể được làm mát, từ đó khiến thân nhiệt trẻ giảm dần. Bố mẹ nên lưu ý nếu dùng quạt hoặc điều hòa thì cần điều chỉnh nhiệt độ ở mức vừa phải và không để gió lùa thẳng vào người trẻ.

Bổ sung vitamin C cho trẻ

Vitamin C có tác dụng kháng khuẩn, cải thiện hệ miễn dịch, tăng cường sức đề kháng giúp chống lại sự tấn công của các tác nhân gây bệnh. Chính vì thế, bổ sung vitamin C cho trẻ khi đang sốt là cách hạ sốt rất hiệu quả mà cha mẹ có thể áp dụng được ngay tại nhà. Cách bổ sung vitamin C an toàn nhất cho trẻ chính là thông qua các loại hoa quả có chứa hàm lượng vitamin C cao như bưởi, cam, quýt,… Ngoài tăng cường sức đề kháng, các loại trái cây này còn có tác dụng bổ sung nước làm dịu cơn sốt cũng như phòng mất nước cho trẻ.

Cách dùng thuốc hạ sốt cho trẻ

Trường hợp trẻ sốt cao lên đến 39, 40 độ cần phải hạ sốt nhanh để tránh gây co giật thì bố mẹ cần cho trẻ dùng thuốc hạ sốt. Các loại thuốc hạ sốt thường dùng cho trẻ là:

• Paracetamol: Dưới dạng siro, gói bột pha uống hoặc dạng thuốc đạn đặt hậu môn. Paracetamol là thuốc hạ sốt phổ biến, dễ sử dụng, tương đối an toàn, thời gian hạ sốt nhanh, chỉ sau khoảng 30 phút, hiệu quả kéo dài từ 4-6 giờ. Liều lượng Paracetamol chỉ định cho trẻ là 10-15mg/kg/lần, mỗi lần cách nhau từ 4-6 giờ và không quá 5 lần/ngày.
• Ibuprofen: là thuốc hạ sốt, giảm đau nhóm NSAIDS. Tùy vào độ tuổi và cân nặng mà cha mẹ có thể lựa chọn dạng bào chế phù hợp nhất cho trẻ. Với những trẻ từ 3-12 tháng tuổi nên dùng Ibuprofen dạng lỏng để cho trẻ dễ uống. Còn với những trẻ từ 7 tuổi trở lên thì có thể sử dụng dạng viên nén, viên nang vì trẻ đã có thể tự uống được. Liều lượng theo cân nặng cho trẻ sẽ khoảng 5mg/kg/lần với sốt dưới 39,2 độ và 10mg/kg/lần với sốt trên 39,2 độ và mỗi lần cách nhau 6-8 giờ.

Khi sử dụng thuốc hạ sốt, bố mẹ cần lưu ý tham khảo ý kiến của nhân viên y tế và tuân thủ đúng chỉ định về liều lượng và thời gian dùng thuốc để tránh các tác dụng mong muốn xảy ra.

Những sai lầm tuyệt đối không làm khi hạ sốt cho trẻ

Khi trẻ bị sốt nếu xử trí không đúng cách sẽ rất nguy hiểm đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng của bé. Dưới đây là một số sai lầm phổ biến mà cha mẹ hay mắc phải khi hạ sốt cho trẻ:

Dùng đá, khăn lạnh để chườm

Chườm ấm hay chườm mát khi trẻ nhỏ bị sốt?

Khi trẻ bị sốt cao, nhiều phụ huynh thường có thói quen tìm mọi cách làm mát cho trẻ vì nghĩ rằng chỉ cần cơ thể mát là nhiệt độ sẽ giảm. Điển hình nhất là việc sử dụng nước lạnh hoặc đá để chườm cho trẻ. Tuy nhiên cách này được bác sĩ chỉ ra rằng là không chỉ không có tác dụng hạ sốt mà còn rất nguy hiểm nếu áp dụng cho trẻ.

Sau khi chườm lạnh, sờ vào người bé thường cảm thấy mát hơn và cha mẹ nghĩ rằng trẻ đã hạ sốt. Nhưng thực tế đó chỉ là cảm giác mát tạm thời và thân nhiệt của trẻ vẫn không hề giảm xuống do nước lạnh khiến mạch máu dưới da co lại, cơ thể khó tỏa nhiệt nên nhiệt độ trẻ vẫn tiếp tục tăng cao. Bên cạnh đó, chườm lạnh còn có thể khiến trẻ bị bỏng lạnh do chênh lệch nhiệt độ quá mức giữa nhiệt độ bên ngoài và bên trong cơ thể.

Thay vì dùng đá hoặc khăn lạnh để chườm thì bố mẹ nên dùng khăn ấm chườm, lau người giúp mạch giãn ra, cơ thể mau chóng được tỏa nhiệt…

Đắp chăn, quấn kín trẻ

Đắp chăn quá kín làm nhiệt độ cơ thể trẻ tăng lên

Khi thấy con sốt rét run thì nhiều cha mẹ lại đắp cho bé nhiều chăn để tránh cho con bị cảm lạnh. Tuy nhiên cách làm này lại vô tình khiến cho thân nhiệt của trẻ ngày càng tăng cao. Bởi khi đắp nhiều chăn, cơ thể trẻ sẽ không thoát nhiệt được nên thân nhiệt sẽ ngày càng tăng lên. Do đó, thay vì đắp nhiều chăn cho trẻ thì phụ huynh nên cho bé mặc đồ rộng rãi, thoáng mát để cơ thể mau chóng được làm mát.

Không kiểm tra nhiệt độ của trẻ bằng nhiệt kế

Dùng tay rất khó để xác định trẻ có đang bị sốt hay không

Một số phụ huynh thường có thói quen dùng tay sờ trán để xác định xem trẻ có đang bị sốt hay không. Tuy nhiên cách này lại có độ chính xác không cao, rất khó để nhận biết khi trẻ chỉ bị sốt nhẹ.

Để kiểm tra nhiệt độ cơ thể chuẩn xác nhất thì cha mẹ nên sử dụng nhiệt kế để đo cho trẻ. Tuy nhiên nhiệt kế thủy ngân lại dễ vỡ, gây nguy hiểm cho trẻ nên cha mẹ cần theo dõi sát sao trong suốt quá trình đo nhiệt độ cho trẻ. Để yên tâm hơn, phụ huynh nên sử dụng thiết bị đo thân nhiệt hồng ngoại bằng cách đưa đầu dò trực tiếp lên trán, khoảng giữa hai lông mày hoặc ở trước tai và bấm nút đo nhiệt trên thiết bị là nhiệt độ cơ thể trẻ sẽ ngay lập tức hiển thị trên màn hình.

Ngoài  ra, phụ huynh có thể sử dụng nhiệt kế điện tử để đo nhiệt độ cơ thể trẻ tại các vị trí như nách, miệng, trán tại, hậu môn an toàn cho cả trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Trẻ được kết luận bị sốt khi thân nhiệt đo được tại nách, miệng từ 37,5 độ trở lên và trên 38 độ khi đo tại hậu môn hoặc tai.

Dùng kết hợp nhiều loại thuốc hạ sốt

Các loại thuốc cho trẻ hiện nay được bán ở hầu hết các nhà thuốc, quầy thuốc trên toàn quốc nên phụ huynh rất dễ dàng tìm mua. Nhiều phụ huynh vì muốn hạ sốt nhanh cho trẻ nên đã tự ý cho trẻ dùng nhiều loại thuốc hạ sốt cùng lúc mà không lường trước được hậu quả nghiêm trọng trẻ có thể gặp phải mà không giúp làm tăng tác dụng hạ sốt.

Việc kết hợp nhiều loại thuốc cùng lúc có thể khiến thân nhiệt của trẻ giảm đột ngột cũng như khiến cha mẹ dễ nhầm lẫn thời gian cho con uống do thời gian sử dụng khác nhau, làm tăng nguy cơ ngộ độc thuốc ở trẻ. Do đó, khi dùng thuốc hạ sốt cho bé cần tuân thủ đúng chỉ định về thuốc, liều dùng, thời gian dùng của bác sĩ, tuyệt đối không kết hợp cùng lúc bất kỳ loại thuốc hạ sốt nào.

Trên đây là một số cách hạ sốt nhanh cho trẻ mà cha mẹ có thể dễ dàng thực hiện ngay tại nhà khi trẻ bị sốt. Nếu trẻ bị sốt cao không được điều trị kịp thời có thể gây biến chứng co giật rất nguy hiểm. Chính vì thế, bố mẹ cần lưu ý cho trẻ đến gặp bác sĩ sớm để có phác đồ điều trị chính xác, kịp thời.

*Bài viết mang tính tham khảo, không thay thế việc chẩn đoán và điều trị y khoa!