Bệnh ung thư tuyến giáp – Những điều cần phải biết sớm

Ung thư tuyến giáp là một bệnh lý ác tính phổ biến. Theo GLOBOCAN 2018, bệnh lý ung thư đứng thứ 11 trong tổng số các ca ung thư ở cả hai giới, đứng thứ 5 trong các loại ung thư ở nữ giới và đứng thứ 15 trong số các loại ung thư ở nam giới. Tỷ lệ mắc khoảng 3.1/100.000 dân và tỷ lệ nam/nữ là 1/3. Tuy nhiên, đây là loại ung thư tiên lượng tốt, hoàn toàn có thể điều trị khỏi nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Ung thư tuyến giáp là gì?

Trước tiên bạn cần biết, tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở vùng cổ, được cấu tạo bởi thùy trái, thùy phải và eo tuyến giáp. Tuyến giáp có chức năng sản xuất các hormone tuyến giáp – hormon có tác dụng sinh lý lên nhiều cơ quan trong cơ thể như tim mạch, thần kinh, chuyển hóa,…

Theo các chuyên gia, Bác sĩ chuyên khoa cho biết, ung thư tuyến giáp hình thành do tình trạng tăng sinh bất thường các tế bào tuyến giáp. Các tế bào bất thường tăng sinh một cách vô hạn độ, sắp xếp thành dạng nhú hoặc các nang giáp hoặc các dạng không biệt hóa.

Ung thư tuyến giáp do tăng bất thường các tế bào tuyến giáp

Dựa vào các biểu hiện trên lâm sàng và kết quả sinh thiết, ung thư tuyến giáp được chia làm thể khác nhau, đó là:

• Ung thư tuyến giáp thể biệt hóa: thể biệt hóa xuất phát từ các tế bào nang giáp, tiến triển chậm hơn và tiên lượng tốt. Chiếm 90% các loại ung thư tuyến giáp.
• Ung thư thể tủy: Ác tính hơn thể biệt hóa nhưng đáp ứng điều trị và tiên lượng tốt hơn thể không biệt hóa. Nguồn gốc từ tế bào cận nang giáp (tế bào C), theo thống kê y học, thể này chiếm 3-4% các loại ung thư tuyến giáp.
• Ung thư tuyến giáp thể không biệt hóa: Đây là dạng có tiến triển nhanh, nếu mắc phải thể không biệt hóa người bệnh thường đến viện khi khối u đã xâm lấn rộng, di căn ra hạch vùng cổ, không cắt bỏ được, di căn xa sớm và tiên lượng xấu.

CHỈ CÒN 1 NGÀY NỮA LÀ ĐẾN HỘI THẢO BỆNH LÝ TUYẾN GIÁP

ĐĂNG KÝ THAM GIA NGAY HÔM NAY

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ung thư tuyến giáp

Tham vấn y khoa Ths Bác sĩ Nguyễn Danh Quỳnh – Thạc sĩ chuyên ngành Ung thư, Bác sĩ khoa Ung bướu Tổ hợp Y tế MEDIPLUS cho biết, hiện nay vẫn chưa tìm thấy nguyên nhân rõ ràng gây ung thư tuyến giáp. Tuy nhiên có một số yếu tố làm tăng nguy cơ gây bệnh có thể kể đến như:

– Rối loạn hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch có chức năng sinh ra các kháng thể có tác dụng chống lại sự xâm nhập của các virus, vi khuẩn bị suy giảm. Chính vì thế, khi hệ miễn dịch bị rối loạn sẽ tạo cơ hội cho các loại vi khuẩn, virus tấn công cơ thể, trong đó có cả tuyến giáp, tăng nguy cơ dẫn đến ung thư.

– Nhiễm phóng xạ: Cơ thể người có thể bị nhiễm phóng xạ qua đường tiêu hóa, qua đường hô hấp gây ảnh hưởng đến tuyến giáp. Khi các tế bào tiếp xúc với phóng xạ có thể dẫn đến những đột biến làm cho tế bào tăng sinh nhanh vô hạn độ gây ung thư.

– Yếu tố di truyền: Thực tế cho thấy khoảng 70% bệnh nhân ung thư tuyến giáp trong gia đình có bố mẹ, hoặc người thân mắc bệnh.

– Yếu tố tuổi tác, thay đổi hormone: Ở độ tuổi 30-50, ở phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 2-4 lần so với nam giới. Nguyên nhân là do các hormone như b-HCG, estrogen kích thích quá trình hình thành bướu ở tuyến giáp, hạch tuyến giáp. Theo thời gian, các bướu này có thể phát triển thành ung thư.

– Mắc bệnh tuyến giáp: Người bị bệnh bướu tuyến giáp, viêm tuyến giáp, bệnh basedow hoặc hormone tuyến giáp suy giảm sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người khác.

– Tác dụng phụ của một số loại thuốc: Người bệnh mắc các bệnh lý về tuyến giáp sẽ được bác sĩ chỉ định sử dụng iod phóng xạ, đây chính là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp.

– Một số yếu tố khác như: thiếu iod, uống rượu thường xuyên, hút thuốc lá, thừa cân, béo phì… cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến bệnh lý này.

>>>Bạn cũng quan tâm: Bệnh cường giáp là gì? Bướu cổ, cổ sưng to có nguy hiểm?

Phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cao hơn nam giới

Triệu chứng của ung thư tuyến giáp

Triệu chứng của ung thư tuyến giáp khá ít và rất dễ bị bỏ qua, bệnh nhân thường đến khám với triệu chứng đầu tiên là tự nhìn thấy hoặc sờ thấy khối ở vùng cổ hoặc phát hiện tình cờ qua siêu âm tuyến giáp khi thăm khám định kỳ. Tuy nhiên, cũng có khi bệnh nhân đến khám vì sờ thấy hạch ở vùng cổ hoặc phát hiện nốt di căn xa ở cơ quan khác trước khi sờ thấy tại tuyến giáp.

Giai đoạn sớm người bệnh có thể không có triệu chứng gì. Ở giai đoạn muộn khối u tại tuyến giáp lớn có thể gây chèn ép các cấu trúc xung quanh tuyến giáp như thần kinh thanh quản quặt ngược gây nói khàn, chèn ép thực quản gây nuốt nghẹn hoặc khó nuốt, xâm lấn vào khí quản gây khó thở. Lúc này, người bệnh nhân cũng có thể tự sờ thấy hạch vùng cổ.

Thanh quản bị quặn ngược, nói khàn hoặc khó nuốt là một số triệu chứng cảnh báo

Ung thư tuyến giáp có nguy hiểm không?

Được đánh giá là một bệnh có thể gây nhiều biến chứng như xâm lấn và di căn đến các cơ quan như các loại ung thư khác. Tuy nhiên nếu được phát hiện sớm ở giai đoạn khối u còn khu trú tại chỗ, còn có khả năng phẫu thuật thì ung thư tuyến giáp có tiên lượng tốt.

Biến chứng của ung thư tuyến giáp

Khi khối u xâm lấn, chèn ép vào các tổ chức xung quanh hoặc di căn sang các cơ quan khác sẽ gây nên biến chứng nguy hiểm, có thể kể đến như:

– Các biến chứng do xâm lấn các tổ chức xung quanh như khó nuốt, nói khàn hoặc thay đổi giọng nói, khó thở.

– Biến chứng do di căn xa: Tế bào ung thư có thể di căn đến phổi gây xơ phổi đau tức ngực, khó thở, khò khè; di căn đến xương gây đau xương, di căn đến não có thể gây phù não, di căn gan gây suy chức năng gan.

– Các biến chứng do phẫu thuật điều trị ung thư tuyến giáp bao gồm: suy giáp trong trường hợp cắt toàn bộ tuyến giáp, suy tuyến cận giáp gây hạ canxi máu do tổn thương tuyến cận giáp, liệt dây thanh do tổn thương thần kinh thanh quản quặt ngược.

– Các biến chứng do điều trị iod phóng xạ: Đối với các trường hợp điều trị bằng iod phóng xạ có thể gây viêm tuyến giáp và nhiễm độc giáp thoáng qua.

Trong đó di căn xa là biến chứng nguy hiểm nhất bởi có thể gây suy chức năng nhiều cơ quan trong cơ thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng.

Ung thư tuyến giáp có di truyền không?

Như đã được đề cập ở trên, đây là một dạng ung thư có liên quan đến yếu tố di truyền. Hiện nay người ta đã biết đến một số đột biến gen trong ung thư tuyến giáp, tuy nhiên vai trò của các gen này trong cơ chế gây bệnh chưa rõ ràng. Đặc biệt, thể tủy đã được xác định liên quan đến yếu tố di truyền. Đột biến gen RET, có thể được truyền từ cha mẹ sang con cái, nguy cơ có thể gây ra ung thư thể tủy, 25% bệnh nhân mắc thể này là do di truyền và có liên quan đến các khối u nội tiết khác.

Ung thư tuyến giáp có chữa khỏi được không?

Mặc dù là một bệnh ác tính, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị ở giai đoạn sớm ung thư tuyến giáp thể biệt hóa và thể tủy có thể chữa khỏi hoàn toàn. Đối với dạng ung thư thể không biệt hóa, do người bệnh thường đến viện ở giai đoạn muộn nên khó có thể phẫu thuật khỏi hoàn toàn, ở giai đoạn này bác sĩ thường chỉ định điều trị triệu chứng.

Chẩn đoán ung thư tuyến giáp bằng cách nào?

Chẩn đoán ung thư tuyến giáp cần dựa vào các thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng cũng như thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh để xác định rõ. Cụ thể:

Khám lâm sàng

Khám lâm sàng có vai trò đánh giá tuyến giáp to hay có hạch vùng cổ hay không để định hướng cho bác sĩ chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng tiếp theo để chẩn đoán. Khi người bệnh đến khám với các triệu chứng gợi ý như đã đề cập ở trên, bác sỹ sẽ khám và đánh giá tuyến giáp và hạch vùng cổ của người bệnh. Bác sỹ có thể sờ thấy bướu giáp to, sờ thấy u tại thùy hoặc eo tuyến giáp có di động theo nhịp nuốt hoặc cố định. Bác sĩ có thể phân loại mức độ ung thư tuyến giáp dựa vào các đặc điểm dưới đây:

Bảng: phân độ bướu giáp to trên lâm sàng theo WHO

Ngoài ra có thể sờ thấy hạch vùng cổ với tính chất cứng, chắc, không đau, di động được khi chưa xâm lấn hoặc di động hạn chế nếu hạch to hoặc xâm lấn.

Một số yếu tố gợi ý nguy cơ có khả năng ác tính:

• U giáp lớn nhanh
• Mật độ cứng chắc khi khám
• Dính vào các cấu trúc lân cận
• Tiền sử gia đình có ung thư tuyến giáp
• Khàn tiếng
• Khó nuốt, nuốt vướng do u chèn ép
• Da vùng cổ có thể dính hoặc sùi loét chảy máu
• U tuyến giáp kèm theo hạch cổ.

Khám lâm sàng tuyến giáp kiểm tra những bất thường hoặc vùng hạch ở cổ

Xét nghiệm cận lâm sàng

Các xét nghiệm cận lâm sàng có vai trò rất quan trọng giúp chẩn đoán xác định bệnh, phân loại giai đoạn và thể bệnh từ đó chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Chúng bao gồm các xét nghiệm sau:

Siêu âm vùng cổ

Siêu âm là phương pháp có nhiều lợi ích trong chẩn đoán ung thư tuyến giáp giúp bác sĩ phân biệt chính xác u nang hay u đặc. Ngoài ra siêu âm còn cho phép đánh giá vị trí, số lượng, kích thước, tính chất của khối u và sự xâm lấn của u và hạch cổ.

Trên hình ảnh siêu âm u tuyến giáp thường có hình ảnh nhân giảm âm ranh giới không rõ, có vi vôi hóa trong khối và hạch cổ to bất thường. Siêu âm còn có tác dụng giúp việc chọc hút tế bào chính xác hơn, đặc biệt là u nhỏ.

Hiện nay người ta sử dụng thang điểm TIRADS (Thyroid Imaging Reporting AND Data System) để ước tính mức độ ác tính của khối u. Hệ thống này phân thành 6 loại từ TIRADS I đến TIRADS VI theo mức độ ác tính tăng dần. Cụ thể:

*Hệ thống đánh giá nguy cơ ác tính của Ung thư tuyến giáp theo ACR 2017.

Siêu âm vùng cổ giúp phân biệt u nang hay u đặc

Xét nghiệm tế bào học

Xét nghiệm tế bào học giúp bác sĩ nhìn được hình dạng các tế bào để chẩn đoán xác định ung thư tuyến giáp. Trong xét nghiệm này, bác sĩ sẽ dùng kim chọc vào khối u hoặc hạch lấy một lượng tế bào nhất định để đánh giá hình thái tế bào.

Xét nghiệm tế bào học cho kết quả nhanh, an toàn, có giá trị cao trong chẩn đoán và độ chính xác khoảng 90-95%. Kết quả được đánh giá theo phân loại Bethesda năm 2017.

Chụp CT scan hoặc MRI

Chụp cắt lớp vi tính và chụp cộng hưởng từ (MRI) vùng cổ giúp đánh giá chi tiết  hơn mức độ xâm lấn của u giáp và hạch với các cơ quan xung quanh như khí quản, thực quản, phần mềm vùng cổ. Ngoài ra, phương pháp chụp CT scan hoặc MRI có thể giúp chẩn đoán các tổn thương di căn xa như phổi, xương, gan, não,…

Xạ hình tuyến giáp

Xạ hình tuyến giáp thường được tiến hành với I – 131. Người bệnh sẽ được chỉ định uống  I – 131, khi vào cơ thể iod sẽ nhanh chóng được hấp thu vào tế bào tuyến giáp và phát ra các tia bức xạ để tiêu diệt tế bào ung thư. Tế bào ung thư tuyến giáp thường không hoặc ít bắt iod biểu hiện bởi các nhân lạnh trên xạ hình. Xạ hình tuyến giáp có giá trị cao trong đánh giá tuyến giáp lạc chỗ hoặc khối lượng mổ giáp còn lại sau phẫu thuật. Xạ hình toàn thân với I – 131 rất có ích trong việc phát hiện di căn xa. Phương pháp này rất cần thiết cho các bệnh nhân điều trị bằng iod phóng xạ.

Sinh thiết

Sinh thiết là phương pháp duy nhất có thể khẳng định khối u là lành tính hay ác tính. Sinh thiết tức thì trong mổ có độ chính xác cao giúp phẫu thuật viên quyết định phương pháp phẫu thuật ngay trong khi mổ.

Kết quả sinh thiết giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị và tiên lượng bệnh phù hợp. Đồng thời, bệnh phẩm giải phẫu bệnh sau mổ giúp bác sĩ định hướng các bước điều trị tiếp theo sau phẫu thuật.

Các chỉ điểm sinh học và các xét nghiệm hormon giáp

– Chất chỉ điểm sinh học: Có vai trò trong việc tiên lượng và theo dõi tái phát sau điều trị, không có ý nghĩa chẩn đoán.

+ Với ung thư tuyến giáp thể tủy: chỉ số CEA và calcitonin tăng.

+ Với ung thư tuyến giáp thể biệt hóa: chỉ số Tg tăng.

– Nồng độ hormone tuyến giáp: Trong ung thư tuyến giáp nồng độ các hormone tuyến giáp FT4, TSH nằm trong giới hạn bình thường.

Điều trị ung thư tuyến giáp bằng cách nào?

Cũng như các loại ung thư khác, việc quyết định phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp dựa vào thể mô bệnh học, giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Các phương pháp điều trị bao gồm: phẫu thuật, điều trị iod phóng xạ, liệu pháp hormone, xạ trị ngoài, điều trị hóa chất và điều trị đích.

Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp

Đây là phương pháp đóng vai trò chủ đạo trong điều trị ung thư tuyến giáp. Có thể phẫu thuật cắt bỏ một thùy và eo tuyến giáp hoặc cắt toàn bộ tuyến giáp kèm theo vét hạch cổ trung tâm hoặc hạch cổ bên phụ thuộc vào giai đoạn khối u, tình trạng hạch và các yếu tố khác. Có 2 phương pháp phẫu thuật: mổ mở hoặc phẫu thuật nội soi đường miệng.

Hiện nay phương pháp phẫu thuật tuyến giáp nội soi đường miệng có nhiều ưu thế, được ứng dụng nhiều trên  những bệnh nhân trẻ và giai đoạn bệnh sớm. Đây là phương pháp ít gây đau, ít xâm lấn, giúp người bệnh hồi phục nhanh sau phẫu thuật.

Một số biến chứng sau phẫu thuật có thể gặp như khàn tiếng, hạ canxi máu, nhưng hầu hết các biến chứng này có thể trở lại bình thường sau vài tuần. Đối với người bệnh phải cắt toàn bộ tuyến giáp thì  cần sử dụng hormone tuyến giáp thay thế suốt đời.

Phẫu thuật nội soi tuyến giáp đường miệng (Hình ảnh tiêm gây tê niêm mạc)

Liệu pháp iod phóng xạ

Liệu pháp iod phóng xạ có vai trò hỗ trợ điều trị ung thư tuyến giáp thể biệt hóa. Mục tiêu của phương pháp này là giảm tỷ lệ tái phát ở nhóm bệnh nhân nguy cơ cao.

Trước khi điều trị người bệnh cần được cắt toàn bộ tuyến giáp. Bác sĩ chỉ định cho người bệnh uống I – 131 theo liệu trình phù hợp và theo dõi định kỳ. Biến chứng có thể gặp bao gồm đau và sưng cổ, buồn nôn và nôn, sưng đau tuyến nước bọt, suy giáp hoặc có các cơn nhiễm độc giáp thoáng qua.

Xạ trị ngoài

Xạ trị được chỉ định cho ung thư tuyến giáp thể không biệt hóa hoặc biệt hóa nhưng ở giai đoạn muộn không thể phẫu thuật được. Với ung thư tuyến giáp thể không biệt hóa, xạ trị sau phẫu thuật là gần như bắt buộc với mục đích kiểm soát tái phát tại chỗ và hệ thống hạch. Một số biến chứng có thể gặp như viêm da vùng chiếu xạ, viêm tuyến nước bọt, hoại tử xương hàm, mệt mỏi, nôn,…

Xạ trị ung thư tuyến giáp

Thuốc ức chế Tyrosine Kinase

Thuốc ức chế Tyrosine Kinase là nhóm thuốc điều trị đích trong ung thư tuyến giáp. Nhóm thuốc này thường được chỉ định ở giai đoạn muộn, có tác dụng cải thiện thời gian sống, giảm nhẹ triệu chứng và áp dụng trong trường hợp bệnh nhân điều trị iod phóng xạ thất bại.

Thuốc kháng Tyrosine Kinase chỉ định cho các bệnh nhân ung thư tuyến giáp thể biệt hóa hoặc thể tủy như: Sorafenib, Pazopanib, Cabozantinib, Sunitinib, Axitinib, Lenvatinib,…

Hormon tuyến giáp

Liệu pháp hormone giúp kiểm soát ung thư tuyến giáp tốt hơn. Người bệnh thường được điều trị nội tiết bằng levothyroxine sau phẫu thuật để giảm nồng độ TSH. Từ đó hạn chế sự phát triển của tế bào tuyến giáp. Với những trường hợp nguy cơ cao nên duy trì TSH dưới 0,1 mU/L. Còn với trường hợp nguy cơ thấp thì nên duy trì TSH từ 0.1 đến giới hạn dưới của giá trị bình thường theo từng phòng xét nghiệm.

*Lưu ý: Không tự ý mua thuốc, tự điều trị tại nhà khi chưa có chỉ định của Bác sĩ chuyên khoa tránh tác dụng phụ ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe!

Hormon tuyến giáp có vai trò kiểm soát ung thư hiệu quả hơn

Theo dõi sau điều trị

Sau điều trị ung thư tuyến giáp người bệnh cần tái khám và theo dõi định kỳ nhằm đánh giá hiệu quả điều trị cũng như phát hiện sớm và khắc phục kịp thời nếu như có tái phát. Trong quá trình theo dõi người bệnh cần được khám lâm sàng phát hiện tái phát u, hạch và di căn xa.

Các xét nghiệm cần theo dõi bao gồm:

• Xét nghiệm FT3, FT4, TSH, Tg huyết thanh
• Đối với thể tủy: xét nghiệm CEA và Calcitonin
• Chụp XQ phát hiện di căn phổi
• Siêu âm phần mềm vùng cổ và xạ hình tuyến giáp
• Nếu Tg >10ng/ml mà không tìm thấy tổn thương tái phát hoặc di căn bằng các phương pháp trên có thể chỉ định PET – CT với 18F – FDG.

Sàng lọc ung thư tuyến giáp

Hiện nay chưa có chương trình sàng lọc quốc gia đối với ung thư tuyến giáp. Tham vấn y khoa Bác sĩ Danh Quỳnh cho biết thêm, bệnh có thể khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm. Do đó, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm là rất cần thiết.

Thông qua các thăm khám lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng đơn giản như xét nghiệm hormone như FT3, FT4, TSH và các chất chỉ điểm khối u như CEA, Calcitonin, Tg kết hợp với siêu âm tuyến giáp giúp sàng lọc sớm và có biện pháp khắc phục kịp thời.

Ung thư tuyến giáp là một bệnh ung thư hay gặp nhưng có tiên lượng tốt nếu được chẩn đoán và điều trị ở giai đoạn sớm, có thể chữa khỏi. Hiện tại có nhiều phương pháp điều trị bệnh lý mang lại hiệu quả, trong đó phẫu thuật cắt tuyến giáp là phương pháp quan trọng nhất. Cần đặc biệt lưu ý, ở giai đoạn sớm bệnh thường không có triệu chứng do đó nếu nghi ngờ hoặc thấy có bất thường vùng cổ, cần đến gặp bác sĩ để thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

*Bài viết mang tính tham khảo, không thay thế việc chẩn đoán hoặc phác đồ điều trị y khoa!