Mẹ bầu tăng cân nhanh: 3 Nguyên nhân và 4 Lời khuyên

Tăng cân khi mang thai là điều bình thường, nhưng nếu mẹ bầu tăng cân nhanh vượt mức kiểm soát có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro như tiểu đường thai kỳ, huyết áp cao hay khó khăn trong quá trình sinh nở. Vậy đâu là nguyên nhân mẹ bầu tăng cân nhanh và mẹ bầu tăng cân quá nhanh phải làm sao để duy trì mức cân hợp lý? Hãy cùng Phòng khám MEDIPLUS tìm hiểu ngay 3 nguyên nhân phổ biến và 4 lời khuyên hữu ích trong bài viết dưới đây!

1. Bà bầu tăng cân nhanh là tăng bao nhiêu?

Bà bầu được coi là tăng cân nhanh nếu mức tăng vượt quá khuyến nghị trung bình theo từng giai đoạn thai kỳ. Cụ thể:

• 3 tháng đầu: Thông thường chỉ nên tăng khoảng 0,5 – 2 kg. Nếu tăng hơn 2 kg trong giai đoạn này, có thể là dấu hiệu tăng cân nhanh.
• 3 tháng giữa: Mức tăng hợp lý là 0,4 – 0,5 kg mỗi tuần. Nếu tăng hơn 0,6 kg/tuần, có thể xem là nhanh.
• 3 tháng cuối: Tăng khoảng 0,4 – 0,5 kg/tuần. Nếu tăng hơn 2 kg/tháng, cần kiểm soát chế độ ăn uống và theo dõi sức khỏe.

Mẹ bầu tăng cân nhanh là tăng bao nhiêu?

Tổng cân nặng bà bầu nên tăng tùy theo chỉ số BMI trước khi mang thai:

• BMI thấp (<18,5): Nên tăng 12 – 18 kg.
• BMI bình thường (18,5 – 24,9): Nên tăng 11 – 16 kg.
• BMI cao (>25): Chỉ nên tăng 7 – 11 kg.

Xem thêm: Bầu 3 tháng đầu tăng bao nhiêu cân là hợp lý?

2. 5 Nguyên nhân mẹ bầu tăng cân nhanh

Mặc dù có những hướng dẫn về mức tăng cân hợp lý khi mang thai, nhưng thực tế và nghiên cứu cho thấy nhiều mẹ bầu vẫn tăng cân nhanh hoặc vượt mức khuyến nghị. Nhìn chung, tốc độ và mức độ tăng cân có thể khác nhau tùy vào thể trạng từng người. Tuy nhiên, việc tăng cân nhanh cũng có thể xuất phát từ một số nguyên nhân khác, chẳng hạn như:

Chế độ ăn uống thiếu khoa học

Việc tiêu thụ quá nhiều đồ ngọt hoặc tinh bột, đặc biệt là tinh bột tinh chế, có thể dẫn đến tăng cân vượt mức. Những thực phẩm này cung cấp năng lượng nhanh nhưng không duy trì lâu, dễ chuyển hóa thành mỡ thừa, gây tăng cân.

Ngoài ra, thai phụ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn cũng có nguy cơ tăng cân mất kiểm soát do hàm lượng chất béo không lành mạnh cao. Hơn nữa, lượng natri trong các món ăn này khá lớn, có thể gây tích nước và làm tăng huyết áp.

Nhiều mẹ bầu còn lầm tưởng rằng cần ăn gấp đôi để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho cả mẹ và bé, dẫn đến tình trạng nạp quá nhiều thực phẩm. Đây là quan niệm sai lầm, bởi quan trọng hơn là duy trì chế độ ăn khoa học, cân bằng dinh dưỡng thay vì ăn quá mức.

Ít vận động, ngồi nhiều

Khi cơ thể không vận động, lượng calo từ thực phẩm sẽ không được tiêu thụ mà bị tích trữ dưới dạng năng lượng dư thừa, dẫn đến tăng cân. Điều này đặc biệt quan trọng trong thời kỳ mang thai, khi mẹ bầu có xu hướng ít vận động hơn. 

Nguyên nhân mẹ bầu tăng cân nhanh là do ít vận động, ngồi nhiều

Tuy nhiên, mẹ bầu vẫn nên duy trì các hoạt động thể chất nhẹ nhàng, như đi bộ, tập yoga hay các bài tập thở, để giúp cơ thể duy trì sự cân bằng năng lượng. Việc vận động đều đặn, phù hợp với khả năng sẽ giúp cải thiện tuần hoàn máu, duy trì sức khỏe và kiểm soát cân nặng hiệu quả trong suốt thai kỳ.

Sự biến đổi trong hệ thống hormone và quá trình trao đổi chất

Khi mang thai, cơ thể người phụ nữ trải qua những thay đổi lớn để tạo ra môi trường tối ưu cho sự phát triển của thai nhi. Vì thế, việc tăng cân trong giai đoạn này là điều tự nhiên và không thể tránh khỏi.

Sự gia tăng cân nặng ở mẹ bầu không chỉ do sự phát triển của thai nhi mà còn bởi cơ thể tích trữ nước để hỗ trợ quá trình tuần hoàn máu, cung cấp dinh dưỡng và oxy cho bé, đồng thời hình thành nhau thai và nước ối.

Mặc dù phần lớn trọng lượng tăng thêm là do sự phát triển của thai nhi, cơ thể mẹ cũng tích trữ mỡ thừa để chuẩn bị cho việc sản xuất sữa sau khi sinh. Ngoài ra, sự thay đổi hormone trong thai kỳ có thể khiến nhiều mẹ bầu có cảm giác thèm ăn hoặc chán ăn, điều này có thể góp phần làm tăng cân nhanh hoặc thậm chí giảm cân.

Lạm dụng sữa bầu

Việc tiêu thụ quá nhiều sữa bầu cũng có thể dẫn đến việc tăng cân không kiểm soát. Sữa bầu thường chứa lượng đường khá cao, và nếu mẹ bầu sử dụng quá mức sẽ dễ gây tích tụ mỡ thừa và dẫn đến béo phì. Do đó, mẹ bầu nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để xác định liều lượng sữa bầu phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của bản thân và thai nhi.

Mẹ bầu tăng cân nhanh do lạm dụng sữa bầu

Yếu tố di truyền và tình trạng sức khỏe

Yếu tố di truyền và tình trạng sức khỏe trước khi mang thai cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định mức độ tăng cân của mẹ bầu. Phụ nữ đã có vấn đề thừa cân hoặc béo phì trước khi mang thai thường dễ gặp phải tình trạng tăng cân nhanh hơn trong suốt thai kỳ.

Đón đọc: BẦU 3 THÁNG ĐẦU KHÔNG TĂNG CÂN CÓ SAO KHÔNG?

3. 4 Ảnh hưởng của mẹ bầu tăng cân nhanh đối với mẹ và bé

Tăng cân nhanh trong tam cá nguyệt đầu tiên thường không gây ảnh hưởng ngay lập tức đến sức khỏe của cả mẹ bầu và thai nhi. Tuy nhiên, nếu tình trạng tăng cân vượt mức diễn ra liên tục trong suốt thai kỳ, cả mẹ và bé có thể đối mặt với một số vấn đề sức khỏe, chẳng hạn như:

Đối mặt với nhiều khó khăn trong suốt thai kỳ

Không phải tất cả phụ nữ đều trải qua các triệu chứng khó chịu khi mang thai như giãn tĩnh mạch, đau khớp hay ợ chua. Tuy nhiên, những người tăng cân quá mức có nguy cơ gặp phải những vấn đề này cao hơn. Việc tăng cân làm gia tăng áp lực lên cơ thể, khiến máu và chất lỏng lưu thông khó khăn hơn, từ đó có thể dẫn đến các vấn đề như chuột rút chân, bệnh trĩ, đau lưng, suy kiệt cơ thể và nhiều triệu chứng khác.

Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường

Phụ nữ tăng cân quá mức trong thai kỳ có nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ, một tình trạng nghiêm trọng khi cơ thể không sản xuất đủ insulin để điều chỉnh lượng glucose trong máu. Tin vui là hầu hết các mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ sẽ không tiếp tục gặp phải vấn đề này sau khi sinh. Tuy nhiên, việc mắc bệnh này làm tăng khả năng tái phát trong những lần mang thai sau và có thể dẫn đến nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường type 2 trong tương lai.

Mẹ bầu tăng cân nhanh gây nguy cơ mắc bệnh tiểu đường

Ảnh hưởng xấu đến sinh nở

Việc tăng cân quá mức trong thai kỳ có thể làm tăng kích thước của thai nhi. Mặc dù sinh một em bé lớn không phải lúc nào cũng xấu, nhưng nó có thể làm quá trình chuyển dạ trở nên khó khăn hơn. Những đứa trẻ có trọng lượng lớn sẽ gặp khó khăn khi được đẩy ra ngoài theo phương pháp sinh tự nhiên và thường cần sinh mổ.

Trẻ sơ sinh nặng hơn có thể mắc phải tình trạng loạn vai, khi vai bé lớn hơn đầu, khiến việc sinh tự nhiên trở nên cực kỳ đau đớn và thường phải thực hiện phẫu thuật mổ. Mặc dù sinh mổ không phải là phương pháp xấu, nhưng nó có thể làm chậm quá trình tiết sữa và kéo dài thời gian phục hồi của mẹ sau khi sinh.

Mất nhiều thời gian phục hồi sau sinh

Việc phục hồi sau sinh sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều nếu bạn không tăng cân quá mức trong thai kỳ. Sau khi sinh, bạn sẽ thấy cân nặng giảm ngay lập tức, khoảng 5 kg do mất nước ối và nhau thai. Tuy nhiên, phần trọng lượng còn lại có thể mất nhiều tháng hoặc lâu hơn để giảm. Dù bạn có cho con bú, việc giảm cân thừa vẫn sẽ đòi hỏi rất nhiều nỗ lực.

Nếu bạn tăng cân vượt quá mức khuyến nghị, việc giảm cân sau sinh sẽ khó khăn gấp đôi so với những thai phụ tăng cân đúng mức. 

Mẹ bầu tăng cân nhanh sẽ mất nhiều thời gian phục hồi sau sinh

Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng những mẹ bầu tăng cân quá mức và không giảm cân trong vòng 6 tháng sau sinh sẽ có nguy cơ mắc béo phì trong 10 năm tới, đồng thời dễ gặp phải các vấn đề sức khỏe như huyết áp cao, tiểu đường, đột quỵ hoặc bệnh tim mạch.

4. 3 Mẹo giúp mẹ bầu kiểm soát cân nặng thai kỳ hiệu quả

Bên cạnh việc hiểu rõ vấn đề về cân nặng trong thai kỳ, việc duy trì mức tăng cân hợp lý và an toàn cũng vô cùng quan trọng. Ngoài việc xây dựng một kế hoạch tăng cân cá nhân với các chỉ số theo dõi cân nặng, dưới đây là một số phương pháp giúp mẹ bầu kiểm soát việc tăng cân một cách khoa học và an toàn trong suốt thai kỳ:

Giữ thói quen ăn uống hợp lý và đầy đủ dinh dưỡng

Trong suốt thai kỳ, mẹ bầu cần đảm bảo bổ sung một chế độ ăn đa dạng với đủ 4 nhóm dưỡng chất thiết yếu, bao gồm tinh bột (gạo, khoai, mì, ngô,…), đạm (thịt, cá, tôm,…), chất béo (dầu, mỡ, lạc,…), cùng với vitamin và khoáng chất (rau, trái cây,…).

Ngoài việc cung cấp đầy đủ các dưỡng chất, mẹ bầu cũng cần chú ý đến vệ sinh an toàn thực phẩm, ăn chín uống sôi và hạn chế tối đa việc sử dụng gia vị. Đồng thời, mẹ nên tránh tiêu thụ các món ăn chứa nhiều dầu mỡ, các thực phẩm chiên, rán hay xào.

Theo dõi quá trình tăng cân từ giai đoạn đầu của thai kỳ

Việc theo dõi sự thay đổi cân nặng ngay từ những tuần đầu của thai kỳ sẽ giúp mẹ dễ dàng kiểm soát quá trình tăng cân. Mẹ bầu cần nhớ rằng mỗi thai kỳ là khác biệt và mức tăng cân qua từng tuần cũng sẽ thay đổi. Vì vậy, việc chuẩn bị và theo dõi từ sớm sẽ giúp mẹ duy trì mức tăng cân trong giới hạn an toàn và hợp lý cho thai kỳ.

Theo dõi quá trình tăng cân từ giai đoạn đầu của thai kỳ để kiểm soát cân nặng hiệu quả

Tập thể dục thường xuyên (phù hợp cơ địa)

Ăn uống nhiều nhưng ít vận động là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến mẹ bầu tăng cân nhanh. Vì vậy, việc duy trì hoạt động thể chất thường xuyên trong thai kỳ là rất cần thiết. Mẹ bầu thường được khuyên nên dành khoảng 150 phút mỗi tuần cho việc tập thể dục. Có nhiều bài tập an toàn trong thai kỳ giúp mẹ bầu kiểm soát cân nặng hiệu quả, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội, đạp xe tại chỗ, yoga,…

5. 4 Lời khuyên và lưu ý phòng ngừa tăng cân nhanh cho mẹ bầu

Trong thai kỳ, việc tăng cân là điều tất yếu để đảm bảo thai nhi phát triển khoẾbb mạnh. Tuy nhiên, nếu mẹ bầu tăng cân nhanh quá mức, nguy cơ tiềm ẩn nhiều vấn đề sức khỏe như tiểu đường thai kỳ, tiền sản giật hay sinh non. Dưới đây là 4 lời khuyên giúp mẹ bầu duy trì cân nặng hợp lý.

Thức ăn nhanh

Thức ăn nhanh chứa nhiều chất béo bão hòa, tinh bột từ tinh chế và ít chất xơ. Khi tiêu thụ quá nhiều, cơ thể dễ tích tụ mỡ thừa, khiến mẹ bầu tăng cân nhanh không kiểm soát. Thay vì chọn đồ ăn nhanh, bà bắu nên tăng cường rau xanh, ngũ cốc và thực phẩm giàu protein lành mạnh.

Đồ uống ngọt nhiều đường, nhiều muối (gia vị)

Đồ uống ngọt chứa lượng lớn đường tinh luyện, là nguyên nhân làm tăng nhanh lượng mỡ thừa và gây nguy cơ tiểu đường thai kỳ. Bên cạnh đó, việc dư thừa muối có thể gây tích nước và tăng huyết áp. Thay vì đồ uống chứa đường, mẹ bầu nên lựa chọn nước ép trái cây tươi hoặc nước lọc để giữ cơ thể luôn khô thoáng.

Để phòng ngừa tăng cân nhanh cho mẹ bầu cần hạn chế đồ uống ngọt nhiều đường

Sữa nguyên chất

Sữa nguyên chất tuy giàu dưỡng chất như canxi, vitamin D, nhưng nếu uống quá nhiều có thể làm tăng cân đột biến do hàm lượng chất béo cao. Thay vì đó, mẹ bầu nên chọn sữa tách béo 1% hoặc 2% hoặc sữa hạt như sữa đậu nành, sữa hạnh nhân để bổ sung dinh dưỡng mà không làm tăng cân quá mức.

Khám sức khỏe

Việc kiểm tra sức khỏe thường xuyên giúp bà bầu theo dõi sự tăng cân của bản thân và điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp. Bác sĩ sẽ hỗ trợ đề xuất kế hoạch dưỡng thai an toàn, hạn chế nguy cơ tăng cân nhanh gây biến chứng.

6. Giải đáp thắc mắc của mẹ bầu về cân nặng khi mang thai

Nếu mẹ bầu tăng cân quá nhanh cần làm gì?

Mẹ bầu nên điều chỉnh chế độ ăn uống, hạn chế tăng tính bố trong khẩu phần, tăng cường vận động nhẹ.

Bà bầu tăng cân nhanh ở tháng thứ mấy?

Phụ nữ mang thai thường tăng cân nhiều nhất trong giai đoạn tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba. Cảm giác ốm nghén có thể xuất hiện vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày.

Bà bầu tăng cân nhanh ở tháng thứ mấy?giai đoạn tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba

Mẹ bầu tăng bao nhiêu cân là hợp lý?

Các chuyên gia từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến nghị để phòng ngừa bệnh đái tháo đường thai kỳ, bà bầu nên tăng từ 10-12kg trong suốt 9 tháng mang thai. Mức tăng cân lý tưởng được phân bổ như sau: trong 3 tháng đầu, tăng từ 1-2kg; trong 3 tháng giữa, tăng từ 4-5kg; và trong 3 tháng cuối, tăng từ 5-6kg.

Mẹ bầu tăng cân nhanh khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?

Tăng cân quá nhanh trong thai kỳ có thể làm gia tăng nguy cơ bị tăng huyết áp thai kỳ, một tình trạng nguy hiểm có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như tiền sản giật và sản giật, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Ngoài ra, tình trạng này còn làm giảm lưu lượng máu đến tử cung, từ đó tăng nguy cơ mắc bệnh hoặc tử vong cho thai nhi.

Có nên uống thuốc giảm cân khi mang thai không?

Mẹ bầu không nên tự ý sử dụng thuốc giảm cân vì điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của thai nhi. Các loại thuốc giảm cân có thể gây tăng huyết áp và dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như tim đập nhanh, mất ngủ, buồn nôn, đau dạ dày, và giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất.

Mẹ bầu ăn ít nhưng vẫn tăng cân nhanh vì sao?

Trong suốt thai kỳ, sự gia tăng các hormone như progesterone và estrogen khiến cơ thể tích trữ nhiều nước và mỡ hơn. Bên cạnh đó, sự thay đổi trong quá trình trao đổi chất cũng làm cơ thể mẹ bầu dễ dàng tích lũy năng lượng dưới dạng mỡ. Thêm vào đó, việc tiêu thụ quá nhiều sữa bầu cũng có thể dẫn đến tình trạng tăng cân không kiểm soát.

Mong rằng những thông tin trên từ Tổ hợp Y tế Mediplus đã mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích về mẹ bầu tăng cân nhanh. Nếu cần tư vấn thêm thông tin vui lòng liên hệ tới hotline 1900.3366 để nhận được sự hỗ trợ tận tình!

** Lưu ý: Bài viết là các kiến thức tổng hợp, không thay thế cho khám, chẩn đoán và điều trị y khoa.