[Giải đáp] Bao tử và dạ dày có giống nhau không?

Dạ dày và bao tử là một cơ quan duy nhất trong hệ tiêu hóa, nằm giữa thực quản và ruột non. Đây là một bộ phận quan trọng có tác dụng hỗ trợ quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn. Tuy được gọi bằng hai tên khác nhau, nhưng dạ dày và bao tử thực chất là một cơ quan duy nhất, không phải hai cơ quan riêng biệt. Hãy cùng Tổ hợp y tế Mediplus tìm hiểu thêm thông tin nhé. 

1. Bao tử và dạ dày có giống nhau không?

Bao tử và dạ dày có giống nhau không?

Bao tử và dạ dày khác nhau như thế nào? Bao tử và dạ dày khác nhau gì? Dạ dày và bao tử: Hai tên gọi của cùng một cơ quan

Bao tử với dạ dày là mấy? Khi nghiên cứu về hệ tiêu hóa của con người, chúng ta thường bắt gặp hai từ ngữ khác nhau – “dạ dày” và “bao tử” – để chỉ cùng một cơ quan. Điều này có thể gây nhầm lẫn, vì nhiều người có thể nghĩ rằng đây là hai bộ phận riêng biệt. Tuy nhiên, sự thật là dạ dày và bao tử chỉ là hai cách gọi khác nhau của cùng một cơ quan trong hệ tiêu hóa.

Bao tử và dạ dày có giống nhau không? Chúng là 2 tên gọi cho cùng 1 bộ phận

Nguồn gốc sự khác biệt trong cách gọi này có thể do thói quen vùng miền hoặc ngữ cảnh giao tiếp. “Dạ dày” thường được sử dụng nhiều trong các văn bản y khoa, tài liệu học tập và giao tiếp trang trọng, trong khi “bao tử” mang tính dân dã và được dùng nhiều hơn trong giao tiếp đời thường. Tuy nhiên, về bản chất, chúng chỉ là hai cách gọi khác nhau của cùng một cơ quan.

Dạ dày và bao tử đều có chức năng chính là nghiền nát thức ăn cơ học và tiết ra các enzyme, acid để bắt đầu quá trình tiêu hóa. Chúng là một phần của hệ tiêu hóa, đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa thức ăn thành chất dinh dưỡng có thể hấp thu vào cơ thể. 

Vì vậy, có thể coi dạ dày và bao tử là những từ đồng nghĩa, có thể sử dụng thay thế cho nhau mà không ảnh hưởng đến ý nghĩa.

Chức năng và cấu tạo của dạ dày

Dạ dày là một cơ quan cơ bắp rỗng, nằm ở phía trên bên trái khoang bụng, có hình dạng giống như một chiếc móc câu và có thể chứa tới 1 lít thức ăn. Dạ dày đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn.

Dạ dày đóng một vai trò then chốt trong quá trình tiêu hóa thức ăn trong cơ thể. Các chức năng chính của dạ dày bao gồm:

• Lưu trữ thức ăn: Dạ dày có khả năng giãn nở để chứa lượng thức ăn lớn, lên đến 1 lít, được nhai và nuốt từ miệng. Điều này giúp cơ thể có thể dần tiêu hóa thức ăn thay vì phải ngay lập tức xử lý toàn bộ lượng thức ăn.
• Trộn và làm mềm thức ăn: Dịch vị được tiết ra từ lớp niêm mạc bên trong dạ dày có chứa các enzyme và acid giúp làm mềm thức ăn và bắt đầu phân hủy protein trong thức ăn.
• Phân hủy thức ăn: Các enzyme trong dịch vị dạ dày tiếp tục phân hủy thức ăn thành các phân tử nhỏ hơn, như axit amin và đường đơn, để chúng có thể dễ dàng được hấp thu vào cơ thể.
• Chuyển thức ăn vào ruột non: Khi thức ăn đã được tiêu hóa một phần trong dạ dày, nó sẽ được đẩy qua van môn vị vào ruột non để tiếp tục quá trình tiêu hóa và hấp thu.

Về cấu tạo, dạ dày bao gồm bốn lớp chính:

• Lớp niêm mạc: Đây là lớp lót bên trong của dạ dày, chịu trách nhiệm tiết ra dịch vị.
• Lớp dưới niêm mạc: Lớp này chứa các mạch máu và thần kinh nuôi dưỡng và điều khiển hoạt động của dạ dày.
• Lớp cơ: Gồm các lớp cơ bắp giúp co bóp và trộn thức ăn với dịch vị.
• Lớp thanh mạc: Là lớp ngoài cùng của dạ dày, bao quanh và bảo vệ các lớp bên trong.

Tóm lại, dạ dày là một cơ quan quan trọng trong hệ tiêu hóa, có chức năng lưu trữ, trộn, phân hủy thức ăn và chuyển thức ăn đã tiêu hóa một phần sang ruột non. Cấu tạo của dạ dày bao gồm các lớp khác nhau, mỗi lớp đều đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chức năng này.

Cấu tạo và chức năng dạ dày

Đọc thêm: Viêm niêm mạc dạ dày: 7 Nguyên nhân và 2 cách điều trị

2. Những bệnh bao tử và dạ dày thường gặp hiện nay

Bệnh viêm loét dạ dày tá tràng

Bệnh viêm loét dạ dày tá tràng là một tình trạng bệnh lý phổ biến, gây tổn thương nghiêm trọng đến niêm mạc của dạ dày và tá tràng. Nguyên nhân chính là do lớp niêm mạc bảo vệ này bị bào mòn, để lộ các lớp bên dưới, dẫn đến các vết loét và tình trạng viêm nhiễm.

Đáng chú ý là, vết loét thường xuất hiện nhiều ở tá tràng (khoảng 95% các trường hợp), trong khi ở dạ dày chỉ chiếm 60% và vị trí bờ cong nhỏ của dạ dày là 25%. Sự khác biệt này có thể liên quan đến các yếu tố giải phẫu và sinh lý của từng bộ phận.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh cũng khá điển hình, với các cơn đau âm ỉ, nóng rát vùng thượng vị, thường xuất hiện sau bữa ăn và có tính chu kỳ. Các triệu chứng khác như buồn nôn, ợ hơi, ợ chua và chán ăn cũng góp phần làm giảm chất lượng sống của bệnh nhân

Viêm loét dạ dày

Bệnh xuất huyết dạ dày

Xuất huyết dạ dày là một tình trạng bệnh lý nguy hiểm, xảy ra khi niêm mạc bảo vệ của dạ dày bị tổn thương và chảy máu. Đây được coi là một biến chứng nghiêm trọng của viêm loét dạ dày, có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh do mất máu quá nhiều.

Các nguyên nhân chính dẫn đến xuất huyết dạ dày bao gồm: nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori), lạm dụng các loại thuốc giảm đau như aspirin và NSAID, sử dụng bia rượu trong thời gian dài, cũng như chế độ ăn uống không hợp lý. Những yếu tố này gây tổn thương nghiêm trọng đến lớp niêm mạc dạ dày, dẫn đến tình trạng chảy máu.

Về triệu chứng, người bệnh thường có các dấu hiệu như: đau vùng thượng vị âm ỉ, nóng rát, vã mồ hôi nhiều, đi phân có màu đen hoặc thậm chí nôn ra máu tươi. Đây là những biểu hiện cảnh báo sự nghiêm trọng của bệnh.

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản là một tình trạng bệnh lý đáng chú ý, trong đó nội dung axit và các chất tiêu hóa từ dạ dày bị trào ngược lên thực quản. Đây là một vấn đề khá phổ biến, có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh nếu không được quản lý và điều trị thích hợp.

Về nguyên nhân, trào ngược dạ dày thực quản thường do sự yếu đi của cơ vòng thực quản dưới, hoặc khi áp lực trong dạ dày tăng cao, như ăn quá no, rối loạn tiêu hóa, mang thai, béo phì, v.v. Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể gây ra các triệu chứng rất khó chịu như ợ chua, ợ hơi, đau ngực, khó nuốt, và thậm chí là viêm thực quản.

Trào ngược dạ dày

Ở trẻ em, trào ngược dạ dày thực quản có thể dẫn đến suy dinh dưỡng nếu không được điều trị kịp thời. Ở người lớn, bệnh này cũng có thể gây ra các biến chứng như loét thực quản, hẹp thực quản, hoặc thậm chí là ung thư thực quản nếu để lâu không được kiểm soát.

Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là một bệnh lý nghiêm trọng, đáng báo động, và cần được phát hiện sớm để có cơ hội điều trị hiệu quả. Đây là một giai đoạn tiến triển của các vấn đề về dạ dày, khi tế bào ung thư bắt đầu hình thành và phát triển.

Ở giai đoạn ban đầu, các triệu chứng của ung thư dạ dày thường không rõ ràng và có thể tương tự như các bệnh lý đường tiêu hóa khác. Một số dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

• Sụt cân không rõ nguyên nhân
• Đau bụng, cảm giác đầy bụng
• Chán ăn, mất ngon miệng
• Buồn nôn, nôn, đặc biệt là nôn ra máu
• Phân có màu đen, như than

Vì các triệu chứng này không đặc hiệu, nên rất dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác trong giai đoạn đầu. Chính vì vậy, việc thăm khám và xét nghiệm kịp thời khi có một trong số các dấu hiệu này là rất quan trọng, để có thể phát hiện và điều trị ung thư dạ dày sớm.

Đọc thêm: Viêm dạ dày tá tràng nên ăn gì? 3 gợi ý và 4 nguyên tắc  

3. Đau bao tử và dạ dày nguyên nhân do đâu?

Hiện nay, tình trạng đau dạ dày (còn được gọi là đau bao tử) khá phổ biến ở nước ta, đặc biệt ở độ tuổi thanh thiếu niên. 

Tình trạng đau dạ dày/bao tử thường do vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) gây ra. Khi vi khuẩn này xâm nhập và gây viêm niêm mạc dạ dày, nó sẽ dẫn đến những cơn đau âm ỉ, kéo dài, khiến người bệnh luôn trong trạng thái mỏi mệt, khó chịu. Dưới đây là một số nguyên nhân dẫn đến đau bao tử/ dạ dày: 

Do thói quen ăn uống

Thói quen ăn uống không lành mạnh là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng đau bao tử và dạ dày. 

• Chế độ ăn nhiều chất béo, gia vị cay nóng có thể gây kích ứng và gia tăng tiết acid dạ dày, từ đó làm tăng khả năng bị viêm, loét dạ dày. 
• Việc ăn không đúng giờ, bỏ bỏ bữa khiến dạ dày phải làm việc quá sức, tiết ra nhiều acid dẫn đến cảm giác đau. 
• Ăn quá nhanh, không nhai kỹ khiến thức ăn khó tiêu hóa, gây khó chịu, đầy bụng. 
• Lạm dụng rượu bia, đồ uống có cồn cũng có thể làm tăng tiết acid dạ dày, gây kích ứng niêm mạc, dẫn đến tổn thương. 
• Thức ăn bẩn, không đảm bảo vệ sinh còn có thể giúp vi khuẩn Helicobacter pylori xâm nhập và gây viêm loét dạ dày. 

Vì vậy, điều chỉnh chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế các yếu tố kích ứng dạ dày là cách phòng ngừa hiệu quả tình trạng đau bao tử/dạ dày.

Ăn đồ cay nóng

Vấn đề về stress, tâm lý

Bên cạnh thói quen ăn uống không lành mạnh, vấn đề về stress, tâm lý cũng được coi là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng đau bao tử và dạ dày.

• Tăng tiết acid dạ dày: Stress, căng thẳng tâm lý kích thích thần kinh giao cảm, làm tăng tiết acid dạ dày, gây kích ứng niêm mạc.
• Suy giảm khả năng chống chịu của dạ dày: Trạng thái tâm lý tiêu cực ảnh hưởng đến khả năng phục hồi, tái tạo tế bào niêm mạc dạ dày, khiến dạ dày dễ bị tổn thương.
• Liên quan đến các bệnh lý dạ dày: Trầm cảm, lo âu có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về dạ dày như viêm, loét, trào ngược thực quản.

Do đó, việc quản lý stress, cân bằng tâm lý sẽ rất quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị các vấn đề về dạ dày. Các biện pháp như tập thể dục, thiền, nghe nhạc,… có thể giúp giảm căng thẳng, cải thiện sức khỏe dạ dày.

Do vi khuẩn, vi sinh vật

Vi khuẩn Helicobacter pylori được coi là nguyên nhân chính gây ra phần lớn các trường hợp viêm loét dạ dày và tá tràng. Ngoài ra, một số vi khuẩn và ký sinh trùng khác như Lactobacillus, Streptococcus, Giardia… khi mất cân bằng cũng có thể gây ra các triệu chứng về đường tiêu hóa. 

Nhiễm các vi khuẩn, vi sinh vật này có thể xảy ra do vệ sinh, an toàn thực phẩm kém, sử dụng kháng sinh không hợp lý hoặc do yếu tố di truyền, miễn dịch. Do đó, điều trị triệt để các bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa cũng là biện pháp quan trọng để phòng ngừa và điều trị các vấn đề liên quan đến dạ dày.

Do bệnh lý bao tử và dạ dày

Thứ nhất, viêm dạ dày cấp tính hoặc mạn tính là một nguyên nhân phổ biến. Viêm dạ dày có thể do nhiều yếu tố như tác dụng phụ của thuốc, lạm dụng rượu bia, căng thẳng, hay nhiễm khuẩn Helicobacter pylori. Tình trạng viêm gây ra các triệu chứng khó chịu như đau, cồn cào, buồn nôn và nôn ở vùng thượng vị.

Thứ hai, loét dạ dày và loét tá tràng cũng là nguyên nhân thường gặp. Loét dạ dày, tá tràng chủ yếu do nhiễm khuẩn H. pylori hoặc do sử dụng quá nhiều thuốc chống viêm không steroid. Các triệu chứng điển hình của loét là cảm giác đau âm ỉ hoặc dữ dội, đặc biệt khi bụng đói, kèm theo buồn nôn, nôn và chán ăn.

Ngoài ra, trào ngược dạ dày – thực quản cũng có thể gây đau bụng. Nguyên nhân có thể do yếu cơ vòng thực quản dưới, tăng tiết acid dạ dày, stress, thừa cân, mang thai…

Nguyên nhân đau dạ dày

Cuối cùng, các tổn thương như polyp, u lành tính hoặc ác tính ở dạ dày cũng có thể gây ra các triệu chứng đau bụng, chán ăn và giảm cân.

Do lạm dụng dùng thuốc 

Ngoài các bệnh lý về bao tử và dạ dày, việc lạm dụng, sử dụng quá nhiều một số loại thuốc cũng có thể là nguyên nhân gây đau bao tử, dạ dày. Đây cũng là một nguyên nhân quan trọng cần được lưu ý. 

Việc lạm dụng các loại thuốc corticosteroid dài ngày cũng có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa như viêm dạ dày, loét dạ dày, tá tràng. Ngoài ra, một số loại thuốc khác như kháng sinh, thuốc chống trầm cảm, các loại thuốc điều trị bệnh tim, mạch máu… cũng có thể gây ra tác dụng phụ về tiêu hóa, dẫn đến đau bụng, ợ nóng, buồn nôn.

Do đó, khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là các thuốc trên, cần tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý lạm dụng hoặc dùng quá liều để tránh các tác hại về tiêu hóa

4. Đau bao tử và dạ dày khi nào nên đi khám bác sĩ?

Thông thường, đau dạ dày có thể được cải thiện khi người bệnh thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng khoa học, lành mạnh. Tuy nhiên, nếu các cơn đau kéo dài và càng ngày càng trầm trọng, người bệnh nên khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Ngoài ra, người bệnh nên đến trung tâm y tế hoặc phòng khám chuyên khoa khi có các triệu chứng sau:

• Đau dạ dày dữ dội khi đang mang bầu – Đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến thai kỳ, cần được khám và điều trị ngay.
• Đau thượng vị kèm sốt cao – Có thể là dấu hiệu của viêm dạ dày, tá tràng do nhiễm trùng và cần được kiểm tra, điều trị kịp thời.
• Nôn kéo dài quá 12 tiếng liên tục – Tình trạng này có thể dẫn đến mất nước, mất cân bằng điện giải nếu không được chữa trị.
• Đi ngoài ra máu – Đây là dấu hiệu cần được khám và xác định nguyên nhân, vì có thể do loét dạ dày, tá tràng hoặc các bệnh lý nghiêm trọng khác.
• Có dấu hiệu mất nước, mệt mỏi, chán ăn, sút cân nhanh – Những biểu hiện này có thể do các vấn đề về tiêu hóa ảnh hưởng đến tình trạng sức khỏe chung.

Trong các trường hợp trên, việc khám và điều trị sớm tại cơ sở y tế là rất cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm và cải thiện tình trạng bệnh.

Đau dạ dày khi nào cần đi khám

Đau bao tử nên ăn gì? Khi đau bao tử, nên ăn các thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, bánh mì, thịt nạc, cá, rau xanh, trái cây như chuối, táo. Tránh các đồ ăn gây kích ứng như đồ ăn cay, dầu mỡ, chất kích thích. Chia nhỏ bữa ăn, uống đủ nước và điều chỉnh lối sống. Nếu triệu chứng kéo dài, cần đến khám bác sĩ.

Xem thêm: Bệnh viêm dạ dày có nguy hiểm không? Có chữa khỏi được không?

5. Cách phòng và tránh các bệnh về bao tử và dạ dày

Chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, thể dục thể thao

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh về bao tử và dạ dày. Nên ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, bánh mì, thịt nạc, cá, rau xanh và trái cây. Hạn chế các món ăn cay, dầu mỡ, thức ăn nhanh, cà phê, trà và đồ uống có cồn vì chúng có thể kích ứng dạ dày. Chia thức ăn thành nhiều bữa nhỏ, ăn chậm và nhai kỹ.

Nghỉ ngơi đủ giấc cũng rất quan trọng. Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm và tránh căng thẳng, lo lắng có thể giúp bảo vệ sức khỏe dạ dày. Tập luyện thể thao đều đặn sẽ cải thiện chức năng tiêu hóa và giúp dạ dày hoạt động hiệu quả hơn.

Nghỉ ngơi đầy đủ có vai trò quan trọng trong phòng tránh bệnh dạ dày

Kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh, nghỉ ngơi đủ và luyện tập thể dục thể thao sẽ góp phần phòng ngừa hiệu quả các bệnh liên quan đến bao tử và dạ dày.

Dùng các thực phẩm tốt cho dạ dày vào bữa ăn

Chế độ ăn uống khoa học là yếu tố quan trọng trong phòng ngừa và điều trị các bệnh về dạ dày. Cụ thể:

• Ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, ưu tiên thực phẩm tươi sạch, ít chất bảo quản.
• Uống đủ 2-2,5 lít nước mỗi ngày, có thể bổ sung nước ép trái cây.
• Hạn chế các thực phẩm gây kích ứng như đồ cay, chiên rán, đồ uống có cồn.

Tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh như trên sẽ giúp bảo vệ và nâng cao sức khỏe dạ dày, từ đó phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hiệu quả các bệnh liên quan.

Khám sức khỏe định kỳ 

Để phòng tránh và kiểm soát tốt các bệnh về bao tử và dạ dày, việc thực hiện khám sức khỏe định kỳ là hết sức quan trọng. Thông qua các xét nghiệm và kiểm tra bác sĩ, người bệnh có thể phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến đường tiêu hóa và tìm biện pháp điều trị kịp thời.

Khám sức khỏe định kỳ giúp bác sĩ đánh giá tổng thể tình trạng sức khỏe, từ đó có thể phát hiện các dấu hiệu bất thường hoặc các vấn đề tiềm ẩn như viêm loét dạ dày, ung thư dạ dày… Ngoài ra, quá trình này cũng giúp theo dõi sự tiến triển của bệnh lý nếu người bệnh đã được chẩn đoán trước đó.

Khám sức khỏe định kỳ giúp phòng tránh tốt các bệnh dạ dày, bệnh tiêu hóa

Nếu bạn đang gặp vấn đề về dạ dày hoặc muốn được tư vấn, hãy liên hệ ngay với Tổ hợp y tế Mediplus để được hỗ trợ. Gọi ngay đến HOTLINE: 1900 3366 để được tư vấn tốt nhất nhé. 

*Lưu ý: Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.