Đặt sonde dạ dày có nguy hiểm không? 2 Lưu ý

Kỹ thuật đặt sonde dạ dày là phương pháp nuôi ăn cho bệnh nhân không thể tự dung nạp thức ăn qua miệng do tai nạn hoặc bệnh lý. Kỹ thuật này cũng hỗ trợ trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh. Cùng Mediplus tìm hiểu thêm về quy trình đặt sonde dạ dày, các đối tượng nên đặt và không nên đặt, lưu ý sau khi đặt sonde dạ dày qua bài viết sau đây. 

1. Đặt sonde dạ dày có nguy hiểm không 

Đặt sonde dạ dày có nguy hiểm không là vấn đề được rất nhiều người quan tâm. Đây là 1 kỹ thuật được sử dụng để cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể, bơm rửa dạ dày…Để biết đặt sonde dạ dày có nguy hiểm không, bạn có thể tham khảo thêm nội dung sau đây. 

Đặt sonde dạ dày có nguy hiểm không 

Đặt sonde dạ dày là một thủ thuật y tế sử dụng một ống mỏng và linh hoạt, gọi là sonde, đưa qua miệng hoặc mũi xuống dạ dày. Thủ thuật này được dùng để kiểm tra hoạt động của dạ dày và đường tiêu hóa, lấy mẫu dịch vị, đo mức độ axit và đánh giá tình trạng của niêm mạc dạ dày. 

Đặt sonde dạ dày có nguy hiểm không

Ngoài ra, đặt sonde dạ dày còn giúp cung cấp dinh dưỡng cho những người không thể ăn uống bằng miệng do bị thương hoặc các vấn đề sức khỏe khác. Tuy nhiên, đặt sonde dạ dày có thể gây ra một số nguy hiểm như sau: 

• Nôn mửa và sặc: Có thể xảy ra khi đặt sonde, cần sử dụng máy hút và có thể đặt nội khí quản để đảm bảo an toàn.
• Nhịp tim chậm hoặc ngất xỉu: Do kích thích dây thần kinh X, cần thực hiện hồi sức cấp cứu kịp thời.
• Đặt nhầm vào khí quản: Nếu người bệnh có dấu hiệu ho, sặc hoặc tím môi, cần rút ngay ống sonde ra để tránh tai biến nghiêm trọng.

Những biến chứng này cần được nhận diện và xử lý kịp thời để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

Đặt sonde dạ dày để làm gì

Đặt sonde dạ dày được sử dụng cho các mục đích sau:

• Cung cấp dinh dưỡng: Đưa thức ăn vào dạ dày cho bệnh nhân hôn mê hoặc mất khả năng tự ăn uống, hoặc khi hệ tiêu hóa hoạt động không hiệu quả.
• Hút dịch: Loại bỏ dịch ứ đọng trong dạ dày, thường sau phẫu thuật.
• Lấy mẫu dịch dạ dày: Thu thập dịch để xét nghiệm, giúp chẩn đoán và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa.
• Bơm rửa dạ dày: Thường được thực hiện khi bệnh nhân bị ngộ độc thực phẩm.
• Kỹ thuật này cũng được dùng để chẩn đoán và điều trị các bệnh lý về dạ dày, đường ruột. 

2. Kỹ thuật đặt sonde dạ dày có ưu và nhược điểm gì?

Đặt sonde dạ dày là kỹ thuật nuôi bệnh phổ biến, kỹ thuật này có các ưu điểm nổi bật như sau: 

• Cung cấp dinh dưỡng đầy đủ: Đảm bảo bệnh nhân nhận đủ chất dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt hữu ích cho những người không thể ăn uống bình thường.
• An toàn: Thủ thuật thường không gây tai biến nếu được thực hiện đúng cách.
• Chi phí hợp lý: Giá thành không cao, phù hợp với nhiều đối tượng bệnh nhân.
• Cung cấp năng lượng hiệu quả: Giúp bệnh nhân duy trì năng lượng cần thiết để cơ thể hoạt động.
• Không phụ thuộc vào cảm quan bệnh nhân: Kỹ thuật này không cần dựa vào khả năng tự cảm nhận hoặc hành động của bệnh nhân, giúp kiểm soát tốt hơn việc cung cấp dinh dưỡng và thuốc men.

Ưu điểm khi đặt sonde

Ngoài các ưu điểm nổi bật kể trên, kỹ thuật đặt sonde cũng có một vài hạn chế nhất định, cụ thể: 

• Mất cảm giác ngon miệng: Bệnh nhân không có cảm giác ăn uống tự nhiên, ảnh hưởng đến tâm lý và trải nghiệm ăn uống.
• Nguy cơ viêm phổi và sặc: Có thể xảy ra khi vật thể lạ (như thức ăn hoặc dịch dạ dày) đi vào phổi.
• Viêm tuyến nước bọt: Đặt sonde có thể làm tăng nguy cơ viêm tuyến nước bọt do kích thích liên tục.
• Tổn thương niêm mạc mũi: Việc cố định ống thông qua mũi có thể gây tổn thương và kích ứng niêm mạc mũi.
• Rối loạn tiêu hóa: Bệnh nhân có thể gặp các vấn đề về tiêu hóa do quá trình đặt sonde và cung cấp thức ăn qua đường này không tự nhiên.

Tìm hiểu: Đặt ống thông dạ dày có nguy hiểm không? 4 lưu ý 

3. Những ai nên và không nên đặt sonde dạ dày? 

Đối tượng cần đặt sonde dạ dày bao gồm:

• Trẻ em mắc bệnh lao phổi hoặc các vấn đề về đường hô hấp.
• Bệnh nhân bị ung thư dạ dày tá tràng hoặc viêm loét dạ dày.
• Bệnh nhân có hiện tượng chướng bụng sau phẫu thuật.
• Bệnh nhân gặp khó khăn khi nuốt thức ăn, khó thở khi ăn hoặc có các vấn đề nghiêm trọng về đường tiêu hóa.
• Bệnh nhân bị ngộ độc thực phẩm cần súc rửa dạ dày.
• Bệnh nhân hôn mê, bất tỉnh, không thể ăn uống chủ động.
• Bệnh nhân không thể ăn uống đầy đủ hoặc có nguy cơ suy dinh dưỡng.

Đối tượng được đặt sonde dạ dày

Đối tượng không được đặt sonde dạ dày:

• Người bị áp xe thành họng.
• Bệnh nhân có tổn thương nghiêm trọng ở vùng hàm và mặt.
• Người mắc bệnh thực quản như chít hẹp, phình tĩnh mạch, co thắt, động mạch thực quản.
• Bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã xác định bị thủng dạ dày.
• Bệnh nhân bị tổn thương thực quản nghiêm trọng như ung thư, bỏng thực quản, hoặc teo thực quản.

4. Quy trình đặt sonde dạ dày theo chuẩn Bộ Y tế

Quy trình đặt sonde dạ dày không quá phức tạp, bạn chỉ cần thực hiện theo các bước sau đây:

Bước 1: Chuẩn bị

Quá trình chuẩn bị đặt sonde dạ dày cần được thực hiện cẩn thận để đảm bảo an toàn. Nếu bệnh nhân tỉnh táo, họ nên được đặt ở tư thế nửa nằm nửa ngồi. Đối với bệnh nhân hôn mê, tư thế đầu thấp và mặt nghiêng về phía trái là thích hợp. 

Đo chiều dài ống sonde từ cánh mũi đến dái tai, vòng qua mũi ức, khoảng cách khoảng 50cm, hoặc từ răng đến rốn để đảm bảo ống đạt đến dạ dày. Trước khi đặt, bôi trơn khoảng 5cm đầu ống để giảm nguy cơ gây sặc và khó chịu cho bệnh nhân.

Bước 2: Đặt sonde dạ dày

Để tiến hành đặt ống sonde, các bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân mở miệng. Nếu bệnh nhân không tỉnh táo, có thể dùng dụng cụ mở miệng. Trong trường hợp việc đưa qua miệng gặp khó khăn, sử dụng đường mũi là một lựa chọn. 

Bác sĩ sẽ tiến hành đặt sonde dạ dày

Khi đưa ống vào, cần nhẹ nhàng đưa sát bên má, tránh chạm vào vòm họng và lưỡi gà. Nếu bệnh nhân tỉnh táo, bác sĩ nên khuyến khích họ nuốt trong khi bác sĩ hoặc y tá từ từ đẩy ống vào cho đến khi đạt đến vạch được đánh dấu. Nếu bệnh nhân ho sặc hoặc có dấu hiệu tím tái, cần ngay lập tức rút ống ra và thử lại.

Bước 3: Theo dõi, kiểm tra và đánh giá

Sau khi đặt sonde xong, kiểm tra vị trí ống bằng cách bơm 30ml khí vào và nghe tiếng sôi từ vùng thượng vị. Có thể dùng cách rút dịch vị bằng tiêm hoặc nhúng đầu ngoài của ống vào cốc nước sạch để kiểm tra có sủi khí không. 

Sau khi kiểm tra xong, cố định ống bằng băng dính và gắn túi dẫn lưu vào. Cuối cùng, ghi chép vào hồ sơ bệnh án các thông tin quan trọng như loại ống, kích thước, mức độ hợp tác của bệnh nhân và tình trạng của họ trong quá trình thực hiện.

5. Dấu hiệu bình thường và bất thường sau khi sonde dạ dày

Sau khi đặt ống thông dạ dày, bệnh nhân có thể cảm thấy khó chịu do sự xuất hiện của vật lạ trong cơ thể. Mức độ phản ứng có thể khác nhau tùy vào chất lượng ống và tay nghề của điều dưỡng, bác sĩ. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm buồn nôn, mệt mỏi, khó chịu, và chảy máu nhẹ tại vị trí đặt ống.

Biểu hiện bình thường:

• Bệnh nhân có thể cảm thấy buồn nôn, mệt mỏi, khó chịu, suy nhược.
• Có thể xuất hiện chảy máu nhẹ tại vị trí đặt ống do cơ thể phản ứng với vật lạ.

Biểu hiện bất thường cần đi khám ngay:

• Bệnh nhân bị sặc dịch dạ dày, có nguy cơ viêm phổi.
• Nhịp tim không ổn định, có dấu hiệu chậm lại hoặc ngất do kích thích dây thần kinh X.
• Da mặt tím tái, môi nhợt nhạt, và bệnh nhân bị ho sặc sụa.

Cần cho bệnh nhân đi khám khi thấy các biểu hiện bất thường sau khi đặt sonde

6. Lưu ý khi đặt và chăm sóc bệnh nhân sonde dạ dày

Sau khi đặt sonde dạ dày, bạn cần chú ý đến các biểu hiện bất thường hoặc các triệu chứng đặc biệt. Khi chăm sóc cho bệnh nhân sonde dạ dày, cần lưu ý một vài điều như sau: 

• Theo dõi biểu hiện bất thường: Hướng dẫn bệnh nhân nhận biết các dấu hiệu như buồn nôn, khó chịu, mệt mỏi, và chảy máu tại vị trí đặt ống. Báo ngay cho nhân viên y tế nếu gặp phải các triệu chứng này để được điều trị kịp thời.
• Khám ngay khi có dấu hiệu nghiêm trọng: Đưa bệnh nhân đi khám nếu thấy nhịp tim không ổn định, mặt tím tái, ho sặc sụa, hoặc ngất.
• Xây dựng thực đơn phù hợp: Chọn thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa, và sinh tố để giảm nguy cơ sặc và nôn trớ.
• Khuyến khích ăn uống chậm rãi: Hướng dẫn bệnh nhân ăn uống từ từ để tránh nôn trớ và trào ngược.
• Vệ sinh ống sonde: Đảm bảo ống sonde luôn sạch sẽ và không bị nhiễm khuẩn, và thực hiện vệ sinh ngay sau khi cho bệnh nhân ăn.
• Thay ống sonde định kỳ: Để duy trì vệ sinh và chất lượng của ống sonde, cần thay ống theo lịch định kỳ.
• Vệ sinh khoang miệng: Thực hiện vệ sinh khoang miệng của bệnh nhân bằng nước muối sinh lý hàng ngày.

Lưu ý cần biết khi chăm sóc bệnh nhân đặt sonde dạ dày

7. Giải đáp thắc mắc về kỹ thuật đặt sonde dạ dày

Dưới đây là một số thắc mắc liên quan đến vấn đề đặt sonde dạ dày: 

Khi nào cần thực hiện đặt sonde dạ dày?

Thủ thuật sonde dạ dày được chỉ định thực hiện trong các trường hợp sau đây:

• Khó nuốt hoặc không thể nuốt
• Ngộ độc thực phẩm.
• Uống nhầm chất độc.
• Cần cung cấp dinh dưỡng:
• Bệnh nhân suy dinh dưỡng nặng.
• Bệnh nhân không thể ăn uống đủ qua đường miệng.
• Sau phẫu thuật.
• Chướng bụng.

Tại sao nên đặt sonde dạ dày qua mũi?

Bác sĩ thường đặt ống thông dạ dày qua miệng hoặc mũi để truyền thức ăn cho bệnh nhân. Ngoài ra, kỹ thuật này còn được sử dụng để hút dịch, chẩn đoán bệnh tình và theo dõi sức khỏe của bệnh nhân.

Tại sao phải đặt sonde dạ dày cho bệnh nhân để chống tắc ruột?

Khi bệnh nhân được chẩn đoán tắc ruột, đặt sonde dạ dày nhằm:

• Giảm căng chướng bụng: Hút dịch giúp bệnh nhân dễ thở và cảm thấy dễ chịu hơn. Có thể bổ sung oxy, nằm đầu cao để cải thiện hô hấp và ngăn ngừa suy hô hấp.
• Giảm cảm giác kích thích nôn: Giảm nguy cơ viêm phổi hít và theo dõi lượng dịch xuất qua sonde. Bệnh nhân cần nhịn ăn hoàn toàn.
• Giảm căng chướng ruột: Loại bỏ hơi nuốt vào giúp đoạn ruột trên chỗ tắc giảm căng.

Khi nào thì cần đặt sonde tiểu?

Cần đặt sonde tiểu trong các trường hợp sau:

• Bí tiểu: Do tắc nghẽn đường tiểu, thường là do tăng sản tuyến tiền liệt.
• Bệnh lý bàng quang thần kinh: Nguyên nhân có thể là đái tháo đường, chấn thương cột sống, tai biến mạch máu não, hoặc các phẫu thuật vùng chậu.
• Dẫn lưu bàng quang: Trước và sau một số thủ thuật hoặc phẫu thuật.
• Hóa trị ung thư bàng quang: Để đưa thuốc trực tiếp vào bàng quang.
• Tiểu không tự chủ: Khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.

Như vậy là MEDIPLUS cũng đã cung cấp các thông tin về kỹ thuật đặt sonde dạ dày, quy trình thực hiện và các lưu ý cần biết khi đặt sonde. Hy vọng những thông tin trên có ích với bạn đọc. 

*Lưu ý: Bài viết là các chia sẻ mà Mediplus gửi đến bạn, không thể thay thế cho khám, chẩn đoán và điều trị y khoa.