Trào ngược dạ dày gây ho đờm: 3 Nguyên nhân và 2 Cách chữa

Trào ngược dạ dày không chỉ gây ợ nóng, khó chịu mà còn có thể dẫn đến ho kèm đờm dai dẳng, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Vậy nguyên nhân nào khiến tình trạng trào ngược dạ dày gây ho xảy ra và làm sao để khắc phục hiệu quả? Bài viết dưới đây của MEDIPLUS sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân và các phương pháp điều trị hiệu quả để cải thiện tình trạng này.

1. 3 Nguyên nhân khiến trào ngược dạ dày gây ho đờm

Ho kèm đờm do trào ngược dạ dày xảy ra khi axit từ dạ dày đi ngược lên thực quản và vùng họng, kích thích dây thần kinh và tạo ra phản xạ ho nhằm loại bỏ axit khỏi đường hô hấp. Việc tiếp xúc thường xuyên với axit có thể gây tổn thương niêm mạc họng, làm viêm nhiễm và kích thích tiết đờm, dẫn đến các cơn ho kéo dài.

Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố bệnh lý và sinh lý. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ho đờm do trào ngược dạ dày.

Tình trạng loét và viêm ở dạ dày – tá tràng

Những người mắc viêm loét dạ dày – tá tràng thường gặp tình trạng trào ngược dạ dày kèm theo ho có đờm. Nguyên nhân là do thức ăn khi đi vào dạ dày không được tiêu hóa hiệu quả, gây ứ đọng và kích thích sản xuất axit dịch vị nhiều hơn. Điều này làm tăng nguy cơ trào ngược, dẫn đến cảm giác buồn nôn, nôn khan và ho kèm theo đờm. Người bệnh thường cảm thấy vướng víu ở cổ họng như có dị vật, gây khó chịu và khó khạc nhổ.

Những người mắc viêm loét dạ dày – tá tràng thường gặp trào ngược dạ dày gây ho đờm

Nguyên nhân bẩm sinh

Một số trường hợp, đặc biệt là ở trẻ nhỏ tình trạng trào ngược có thể do yếu tố bẩm sinh hoặc di truyền. Ngoài ra, nếu quá trình chăm sóc không đúng cách ngay từ khi trẻ sơ sinh, bé có nguy cơ mắc trào ngược dạ dày kéo dài. Trẻ bị trào ngược bẩm sinh có thể tiến triển thành thoát vị cơ hoành, khiến cơ thắt thực quản dưới hoạt động kém, khó kiểm soát sự điều tiết axit dạ dày. Điều này làm cho axit dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây kích thích vùng họng, dẫn đến ho kèm đờm.

Căng thẳng, áp lực, stress

Những người rơi vào tình trạng này có nguy cơ cao bị trào ngược dạ dày gây ho kéo dài do sự mất cân bằng trong việc kiểm soát và điều tiết axit dịch vị. Khi chức năng của dạ dày bị suy giảm, quá trình tiêu hóa không diễn ra hiệu quả, dẫn đến nguy cơ mắc bệnh và có thể kéo theo nhiều biến chứng nghiêm trọng khác.

Căng thẳng, áp lực, stress khiến trào ngược dạ dày gây ho đờm

Tham khảo: Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng có nguy hiểm không? 3 Cách chữa

2. Dấu hiệu thường gặp khi ho do trào ngược dạ dày

Hiện tượng trào ngược dạ dày gây ho đờm thường xảy ra vào ban đêm hoặc vào sáng sớm khi vừa thức giấc. Nguyên nhân là do khi ngủ, cơ thể ở tư thế nằm, dạ dày và thực quản gần như nằm trên một đường thẳng, tạo điều kiện thuận lợi cho acid dạ dày trào ngược lên.

Vào buổi sáng, sau một đêm dài nằm ngang, khi chuyển sang tư thế đứng dậy, dạ dày và thực quản chưa kịp điều chỉnh, lượng dịch vị đã trào lên từ trước có thể bị đẩy ra ngoài, gây ra cảm giác ho khan kèm theo đờm, tạo sự khó chịu cho người bệnh.

Những dấu hiệu thường gặp khi bị trào ngược dạ dày kèm ho đờm bao gồm:

• Cảm giác buồn nôn kéo dài, kèm theo các cơn ho dồn dập, liên tục, ho khan hoặc ho có đờm, gây đau rát vùng cuống họng.
• Ho và đờm xuất hiện nhiều vào ban đêm và sáng sớm khi vừa thức dậy.
• Đau rát, nóng vùng giữa ngực sau khi ho. Cảm giác khó chịu có thể kéo dài ngay cả khi cơn ho đã ngớt.
• Giọng khàn, mất tiếng, hơi thở có mùi hôi do trào ngược gây viêm họng.
• Miệng có vị đắng, ăn uống kém ngon, cảm giác chán ăn.
• Bụng đầy hơi, thường xuyên ợ nóng, tăng tiết nước bọt – một phản ứng phổ biến khi buồn nôn do trào ngược.
• Nếu đờm có màu xanh hoặc vàng, có thể là dấu hiệu nhiễm khuẩn ở cổ họng, cần điều trị sớm để tránh biến chứng ảnh hưởng đến hệ hô hấp.

Bụng đầy hơi, thường xuyên ợ nóng là triệu chứng ho do trào ngược dạ dày

3. Chẩn đoán trào ngược dạ dày gây ho thế nào?

Để xác định tình trạng trào ngược dạ dày có gây ho không ngoài việc thu thập thông tin về tiền sử bệnh và các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang phổi hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) phổi nhằm loại trừ các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp. Bên cạnh đó, một số xét nghiệm cận lâm sàng có thể được thực hiện để hỗ trợ chẩn đoán chính xác.

Theo dõi pH và trở kháng thực quản trong 24 giờ

Phương pháp này sử dụng một ống nhỏ luồn qua mũi xuống thực quản để ghi nhận mức độ axit trong suốt 24 giờ. Dữ liệu thu thập giúp bác sĩ đánh giá mức độ trào ngược axit, tần suất xảy ra và mối liên quan với các triệu chứng trong ngày.

Đo áp lực nhu động thực quản độ phân giải cao (HRM)

Kỹ thuật này sử dụng các cảm biến áp lực chuyên biệt để đo hoạt động co bóp của thực quản. Qua đó, bác sĩ có thể xác định các rối loạn nhu động thực quản, đánh giá chức năng của cơ thắt thực quản trên và dưới, từ đó hỗ trợ chẩn đoán bệnh lý liên quan.

Chụp X-quang thực quản sử dụng thuốc cản quang

Bệnh nhân sẽ được uống dung dịch cản quang trước khi chụp X-quang nhằm làm rõ hình ảnh của thực quản và dạ dày. Phương pháp này giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc như thoát vị hoành hoặc hẹp thực quản, có thể góp phần gây ra trào ngược dạ dày.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày gây ho qua chụp X-quang thực quản có thuốc cản quang

Nội soi tiêu hóa

Phương pháp này được sử dụng để xác định mức độ tổn thương do viêm loét và hẹp thực quản. Thông qua hình ảnh nội soi, bác sĩ có thể quan sát chi tiết các vết xước trên niêm mạc, bao gồm độ dài và phạm vi ảnh hưởng, từ đó đánh giá mức độ tổn thương. 

Trong nhiều trường hợp, trào ngược dạ dày thực quản không gây viêm rõ rệt, nên nội soi tiêu hóa trên giúp phân loại chính xác để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Ngoài việc kiểm tra thực quản, bác sĩ cũng sẽ đánh giá tình trạng viêm loét, xuất huyết dạ dày nếu có và thực hiện xét nghiệm urease nhanh trong quá trình nội soi nhằm phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori.

Tìm hiểu: Trào ngược dạ dày gây mệt mỏi: 5 Nguyên Nhân và 3 Cách chữa trị

4. Ho do trào ngược dạ dày có nguy hiểm không? Có biến chứng không? 

Dù trào ngược dạ dày gây ho đờm có vẻ là một tình trạng đơn giản, nếu không được can thiệp sớm, tình trạng bệnh có thể trở nên trầm trọng hơn và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến hệ hô hấp, thực quản và thậm chí làm tăng nguy cơ ung thư. Dưới đây là các biến chứng có thể gặp phải:

• Ho mạn tính: Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng ho do trào ngược có thể kéo dài dai dẳng, thậm chí ho ra máu. Khi chuyển sang giai đoạn mạn tính, việc điều trị dứt điểm sẽ trở nên khó khăn hơn.
• Viêm, loét thực quản: Acid từ dạ dày liên tục trào ngược lên có thể làm tổn thương lớp niêm mạc thực quản, dẫn đến viêm loét. Triệu chứng thường gặp bao gồm đau khi nuốt, đau tức vùng ngực, chán ăn, khó chịu sau xương ức khi ăn uống.
• Hẹp thực quản: Sự kích thích liên tục của acid dạ dày khiến niêm mạc thực quản bị trợt loét, gây viêm kéo dài. Lâu dần, các vết loét lành lại tạo thành mô sẹo, thu hẹp lòng thực quản, gây khó nuốt, cảm giác vướng nghẹn, đau rát cổ họng và đau tức ngực.
• Tổn thương hệ hô hấp: Dịch acid trào ngược có thể đi vào đường hô hấp, gây viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản, thậm chí viêm phổi. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như chảy dịch mũi sau, ho khan, khàn giọng, khò khè, khó thở, hoặc kích thích cơn hen suyễn.
• Barrett thực quản (tổn thương tiền ung thư): Khoảng 10% bệnh nhân bị trào ngược dạ dày mạn tính có nguy cơ mắc Barrett thực quản. Đây là tình trạng các tế bào lót thực quản bị biến đổi do tiếp xúc lâu dài với acid, dẫn đến dày và đỏ lên, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản. Một số người có biểu hiện ợ nóng, đau ngực, khó nuốt, nhưng cũng có trường hợp không có triệu chứng rõ ràng, chỉ phát hiện qua nội soi và sinh thiết.
• Ung thư thực quản: Mặc dù hiếm gặp, ung thư thực quản có thể xảy ra ở những bệnh nhân mắc Barrett thực quản, đặc biệt là người trên 50 tuổi. Trong giai đoạn đầu, bệnh thường khó nhận biết do triệu chứng không rõ ràng, nhưng khi phát triển nặng, người bệnh có thể bị nôn ra máu, đi ngoài phân đen, đau tức ngực, khàn giọng, và sụt cân không rõ nguyên nhân.

Trào ngược dạ dày gây ho có thể khiến tổn thương hệ hô hấp

5. 2 Cách điều trị ho do trào ngược dạ dày 

Dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của mỗi bệnh nhân, bác sĩ sẽ đề xuất phương án điều trị thích hợp nhằm kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị ho do trào ngược dạ dày phổ biến gồm:

Điều trị bằng thuốc

Khi tình trạng ho kéo dài do trào ngược dạ dày, ngoài việc điều chỉnh chế độ sinh hoạt và ăn uống, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc giúp giảm triệu chứng và hạn chế tổn thương niêm mạc thực quản:

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Đây là nhóm thuốc chính trong điều trị trào ngược dạ dày, giúp giảm sản xuất acid hiệu quả, từ đó kiểm soát tình trạng kích ứng thực quản gây ho. Một số loại phổ biến như Omeprazole, Esomeprazole, Lansoprazole…
• Thuốc trung hòa acid dạ dày (Antacid): Các loại thuốc không kê đơn như Mylanta (nhôm hydroxit, magie hydroxit, canxi cacbonat), Tums (canxi cacbonat) giúp giảm nhanh triệu chứng ợ nóng, khó chịu do acid dư thừa gây ra.
• Thuốc kháng thụ thể Histamin H2: Nhóm thuốc này có tác dụng giảm tiết acid dạ dày và hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng trào ngược, nhưng không giúp hồi phục tổn thương niêm mạc thực quản. Một số loại thường dùng như Ranitidine, Famotidine…

Điều trị bằng thuốc khi bị trào ngược dạ dày

Điều trị bằng phẫu thuật

Trong những trường hợp trào ngược dạ dày không đáp ứng với điều trị bằng thuốc và dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như khó nuốt, bác sĩ có thể xem xét thực hiện phẫu thuật nhằm kiểm soát bệnh và ngăn ngừa các rủi ro về lâu dài.

6. Biện pháp ngăn ngừa ho do trào ngược dạ dày

Để ngăn ngừa tình trạng ho do trào ngược, cần kiểm soát và hạn chế các yếu tố nguy cơ sau:

Thực đơn dinh dưỡng khoa học và cân đối

• Tránh thực phẩm cay, nhiều dầu mỡ, đồ chua, socola, cà phê, rượu và bia.
• Ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì giới hạn ở 3 bữa chính.
• Ăn chậm, nhai kỹ và không ăn quá no.
• Không ăn sát giờ ngủ, nên cách ít nhất 3 tiếng trước khi nằm.
• Bổ sung đủ nước, đặc biệt là sau bữa ăn.

Thay đổi lối sống, sinh hoạt

Để kiểm soát trào ngược dạ dày gây ho, người bệnh cần điều chỉnh lối sống và hạn chế các yếu tố kích thích:

• Chia bữa ăn thành 4-5 lần/ngày, ăn chậm, nhai kỹ.
• Tránh thực phẩm kích thích acid như đồ cay nóng, trái cây có vị chua, cà phê, thực phẩm nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh và nước uống có ga.
• Không nằm ngay sau khi ăn, nên chờ ít nhất 2 giờ trước khi đi ngủ.
• Khi ngủ, có thể kê gối cao hoặc nằm nghiêng bên trái để hạn chế trào ngược.
• Duy trì thói quen vận động nhẹ nhàng ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Kiểm soát cân nặng hợp lý, tránh béo phì.
• Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia.
• Mặc quần áo thoải mái, tránh trang phục bó sát vùng bụng.
• Sắp xếp thời gian làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, giữ tinh thần thư giãn, tránh căng thẳng.

Chia nhỏ bữa ăn phòng ngừa ho do trào ngược dạ dày

Lựa chọn hoạt động thể chất phù hợp với thể trạng

Vận động thường xuyên giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, giảm áp lực lên dạ dày và tăng cường sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, cần lựa chọn các bài tập phù hợp, tránh các động tác làm tăng áp lực vùng bụng như: gập bụng hoặc nâng tạ nặng ngay sau bữa ăn.

Kiểm soát công việc, stress

Căng thẳng kéo dài có thể kích thích dạ dày tiết nhiều acid hơn, làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược. Vì vậy, cần quản lý căng thẳng bằng cách cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi, thực hành thiền, yoga hoặc tham gia các hoạt động giải trí để duy trì tinh thần thoải mái.

7. Giải đáp thắc mắc hay gặp về ho do trào ngược dạ dày

Người bị ho do trào ngược dạ dày nên uống gì?

Người bị ho do trào ngược dạ dày nên ưu tiên các loại đồ uống như nước ấm để làm dịu niêm mạc họng, trà gừng giúp giảm viêm và co thắt dạ dày, nước mật ong ấm hỗ trợ làm dịu cơn ho, sữa hạnh nhân giúp trung hòa acid dạ dày, hay nước nha đam giúp làm lành niêm mạc dạ dày và thực quản.

Người bị ho do trào ngược dạ dày nên uống gì? nước làm dịu niêm mạc họng

Người bị ho do trào ngược dạ dày nên ăn thực phẩm gì?

Về chế độ ăn uống, thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, yến mạch và chuối giúp cải thiện tiêu hóa, thực phẩm ít béo như thịt nạc, cá và trứng luộc giúp giảm áp lực lên dạ dày, sữa chua bổ sung lợi khuẩn, gừng và nghệ có tác dụng giảm viêm, trong khi bánh mì, cơm và khoai lang giúp hấp thụ acid dư và bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Khám trào ngược dạ dày và nội soi dạ dày ở đâu?

Nếu cần thăm khám và nội soi dạ dày để kiểm tra tình trạng trào ngược, Tổ hợp y tế Mediplus là một lựa chọn đáng tin cậy nhờ đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại hỗ trợ nội soi không đau, vị trí thuận tiện giúp bệnh nhân dễ dàng di chuyển, cùng dịch vụ chuyên nghiệp đảm bảo tư vấn tận tình và chăm sóc chu đáo.

Mong rằng những thông tin trên từ Tổ hợp Y tế Mediplus đã mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích về trào ngược dạ dày gây ho đờm. Nếu cần tư vấn thêm thông tin vui lòng liên hệ tới hotline 1900.3366 để nhận được sự hỗ trợ tận tình!

**Lưu ý: Bài viết là các kiến thức được chia sẻ, không thay thế cho khám, chẩn đoán và điều trị y khoa.